Ευρωπαϊκή Ανασκόπηση: Ούρσουλα 2.0, πολιτική αστάθεια και άνοδος της ακροδεξιάς

23.12.2024 

Βασίλης Νάνης

Τα σημαντικότερα πολιτικά γεγονότα στην Ευρώπη για τη χρονιά που φεύγει - Πώς διαμορφώνεται το σκηνικό εν όψει του 2025.

Το 2024 ήταν, αν μη τι άλλο, ένα έτος πυκνών εξελίξεων για την ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή. Πέρα από τις Ευρωεκλογές και την ανανέωση της θητείας της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι εσωτερικές πολιτικές ανακατατάξεις σε χώρες-βαρόμετρα για τη Γηραιά Ήπειρο, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, δημιούργησαν νέα δεδομένα και προκάλεσαν αβεβαιότητα για την επόμενη μέρα.

Κοιτώντας πίσω τη χρονιά που φεύγει θα ήταν χρήσιμο να δούμε ποια ήταν τα γεγονότα που σημάδεψαν την ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή και πως αυτή έχει διαμορφωθεί πλέον, συγκριτικά με πριν από έναν χρόνο.

Οι στιγμές της χρονιάς:

Ευρωεκλογές

Από τις 6 έως τις 9 Ιουνίου οι ευρωπαίοι πολίτες προσήλθαν στις κάλπες για να εκλέξουν τους αντιπροσώπους τους στο άμεσα εκλεγμένο από τους ίδιους όργανο της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τα αποτελέσματα έφεραν και πάλι στην πρώτη θέση το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα με 188 έδρες, με τους Σοσιαλδημοκράτες να έρχονται δεύτεροι, κερδίζοντας 136 έδρες, ένα αποτέλεσμα το οποίο δεν προκάλεσε έκπληξη. Το στοιχείο όμως που προκάλεσε όχι μόνο έκπληξη αλλά και ανησυχία ήταν το γεγονός πως σημαντικά ενισχυμένη από τις κάλπες βγήκε η ακροδεξιά.

Πιο συγκεκριμένα, η πολιτική ομάδα Πατριώτες για την Ευρώπη, στην οποία συμμετέχουν, μεταξύ άλλων, η γαλλική Εθνική Συσπείρωση της Μαρίν Λεπέν και του ουγγρικό Φίντες, του Βίκτορ Όρμπαν, είναι πλέον τρίτη πολιτική δύναμη με 84 έδρες. Την ίδια ώρα, τέταρτη πολιτική δύναμη είναι οι Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές, στους κόλπους του οποίου συμμετέχει το κόμμα Αδέλφια της Ιταλίας, της πρωθυπουργού της χώρας, Τζόρτζια Μελόνι.

Μικρότερες δυνάμεις κατάφερε να συγκεντρώσει αυτή τη φορά το φιλελεύθερο-κεντρώο, Renew Europe, στο οποίο μετέχει η Αναγέννηση του γάλλου προέδρου, Εμμανουέλ Μακρόν και πλέον είναι πέμπτη τη τάξει πολιτική δύναμη, με 77 έδρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Στο ίδιο μήκος κύματος και οι πράσινοι, έκτη πλέον σε δύναμη, με 53 έδρες. Ο συσχετισμός αυτός έρχεται σε αντίθεση με ότι συνέβη στις προηγούμενες ευρωεκλογές, του 2019, όταν το Renew ήταν στην τρίτη θέση και οι πράσινοι στην τέταρτη.

Ο σχηματισμός της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Αμέσως μετά τις ευρωεκλογές ξεκίνησαν οι διαδικασίες για την ανάδειξη της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για την περίοδο 2024-2029, με πρώτη απόφαση την ανανέωση της θητείας της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Πράγματι, στις 18 Ιουλίου, σε μία ψηφοφορία στην οποία συμμετείχαν οι 707 από τους 720 ευρωβουλευτές, η γερμανίδα πολιτικός κατάφερε να επανεκλεγεί, συγκεντρώνοντας 401 ψήφους.

Ακολούθησε η διαδικασία σχηματισμού της νέας Επιτροπής, η οποία αφού ψηφίστηκε από την ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, «έπιασε δουλειά» την 1η Δεκεμβρίου. Πολύ σημαντικό ρόλο στη λειτουργία αυτής της Επιτροπής έχουν οι έξι εκτελεστικοί αντιπρόεδροι:

Πρώτα απ’όλα η Ισπανίδα σοσιαλίστρια, Τερέζα Ριμπέρα Ροντρίγκεθ, η οποία ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο της Καθαρής, Δίκαιης και Ανταγωνιστικής Μετάβασης. Η Χένα Βίρκουνεν είναι πλέον η εκτελεστική αντιπρόεδρος με αρμοδιότητα την Τεχνολογική Κυριαρχία, Ασφάλεια και Δημοκρατία, ενώ ο Στεφάν Σεζουρνέ, ανέλαβε εκτελεστικός αντιπρόεδρος για την Ευημερία και τη Βιομηχανική Στρατηγική.

Παράλληλα, η Κάγια Κάλας έχει αναλάβει τα καθήκοντα του ύπατου εκπροσώπου για την Εξωτερική Πολιτική και την Πολιτική Ασφάλειας που αποτελεί παράλληλα εκτελεστικό αντιπρόεδρο της Επιτροπής, ενώ η Ροξάνα Μινζάτου είναι η εκτελεστική αντιπρόεδρος για τους Ανθρώπους, τις Δεξιότητες και την Ετοιμότητα. Τέλος, ο Ραφαέλε Φίτο, είναι πλέον ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος για τη Συνοχή και τις Μεταρρυθμίσεις. Όσον αφορά τον έλληνα Επίτροπο, Απόστολο Τζιτζικώστα, έχει αναλάβει το χαρτοφυλάκιο των Μεταφορών και του Τουρισμού.

Οι γαλλικές εκλογές και η κατάρρευση της κυβέρνησης Μπαρνιέ

Όταν όμως μιλάμε για τις πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη μέσα στο 2024, η χώρα στην οποία πηγαίνει το μυαλό όλων είναι σίγουρα η Γαλλία. Η πολιτική κρίση που ακόμα συνεχίζεται ξεκίνησε στις βουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 30 Ιουνίου και στις 7 Ιουλίου. Στον πρώτο γύρο, η ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση (RN) ήρθε πρώτη (πρώτη φορά στην ιστορία της 5ης Δημοκρατίας της Γαλλίας) με 33,1% ενώ ακολούθησε ο αριστερός συνασπισμός Νέο Λαϊκό Μέτωπο (NFP) με 28% και ο κεντρώος συνασπισμός «Μαζί» του Μακρόν με 20%. Οι δεξιοί Ρεπουμπλικανοί κατατροπώθηκαν συγκεντρώνοντας μόλις 6,7%.

Το αποτέλεσμα όμως ανατράπηκε μια εβδομάδα αργότερα, όταν και στον β’γύρο ο αριστερός συνασπισμός Νέο Λαϊκό Μέτωπο (NFP) ήρθε πρώτος σε έδρες στη νέα εθνοσυνέλευση, με 180, ο κεντρώος συνασπισμός «Μαζί» δεύτερος με 159, με την ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση να μένει τελικά στην τρίτη θέση με 142 έδρες.

Το γεγονός όμως ότι καμία παράταξη δεν κέρδισε την απαιτούμενη πλειοψηφία οδήγησε σε αστάθεια, η οποία έδειξε, λανθασμένα, να λαμβάνει τέλος μετά τον σχηματισμό της κυβέρνησης υπό τον έμπειρο κεντροδεξιό πολιτικό, Μισέλ Μπαρνιέ, στις 5 Σεπτεμβρίου.

Η κυβέρνηση Μπαρνιέ δεν κατάφερε όμως να περάσει τον προϋπολογισμό και κατέρρευσε δύο μήνες αργότερα, στις 13 Δεκεμβρίου. Αυτή τη στιγμή η Γαλλία βρίσκεται και πάλι σε πολιτική κρίση, με τον πρόεδρο Μακρόν να έχει δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον κεντρώο, Φρανσουά Μπαϊρού, τα μέλη της οποίας δεν έχουν ακόμα ανακοινωθεί.

Η κυβερνητική αστάθεια στη Γερμανία

Ανάλογη κυβερνητική αστάθεια υπάρχει αυτή τη στιγμή και στη Γερμανία. Εδώ δεν υπήρξαν εκλογές τη χρονιά που μας αφήνει, αλλά η, έτσι κι αλλιώς αντιδημοφιλής, κυβέρνηση υπό τον σοσιαλδημοκράτη, Όλαφ Σολτς, κατέρρευσε ουσιαστικά όταν ένα από τα κόμματα που τη στήριζαν, το φιλελεύθερο FDP αποχώρησε στις 6 Νοεμβρίου.

Η ψηφοφορία για την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση Σολτς ορίστηκε στις 16 Δεκεμβρίου και μετά από αυτήν, όπως αναμενόταν, ο κυβερνητικός σχηματισμός κατέρρευσε και επίσημα, με 207 ψήφους υπέρ και 394 κατά, ενώ απείχαν 116 βουλευτές.

Μόνος δρόμος πλέον για τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης είναι η προσφυγή στις κάλπες, με την εκλογική «μάχη» να έχει οριστεί για τις 23 Φεβρουαρίου. Στις μέχρι τώρα δημοσκοπήσεις οι Χριστιανοδημοκράτες του Φρίντριχ Μερτς προηγούνται με 31%. Δεύτερη έρχεται η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) με 19% και ακολουθούν οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD) με 17%, οι Πράσινοι με 13%, το αριστερό αντιμεταναστευτικό κόμμα της Ζάρα Βάγκενκνεχτ με 6%, οι φιλελεύθεροι Ελεύθεροι Δημοκράτες με 4% και το αριστερό Die Linke με 3%.

Η αλλαγή κυβέρνησης στη Μεγάλη Βρετανία

Σημαντικές πολιτικές εξελίξεις είχαμε όμως τη χρόνια που μας πέρασε και στη Μεγάλη Βρετανία. Εκεί, οι Εργατικοί, υπό τον Κιρ Στάρμερ, έβαλαν τέλος στα 14 συναπτά έτη εξουσίας των Συντηρητικών, με μία σαρωτική νίκη στις εκλογές που έλαβαν χώρα στις 4 Ιουλίου.

Αναλυτικότερα, οι Εργατικοί διαθέτουν πλέον 411 έδρες στο Κοινοβούλιο, με τους Συντηρητικούς να έχουν 121 και τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες να έχουν 72. Η κυβέρνηση Στάρμερ δεν φαίνεται να κλονίζεται ιδιαίτερα μέχρι στιγμής, ενώ όσο αφορά τα ελληνικά συμφέροντα, η αλλαγή εξουσίας φαίνεται να έχει δώσει νέα δυναμική στις διαπραγματεύσεις για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα.

Οι φιλοευρωπαϊκές διαδηλώσεις στη Γεωργία

Με τον πόλεμο στην Ουκρανία να μαίνεται, η ανατολική Ευρώπη βρίσκεται πλέον σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, με τη Ρωσία να θέλει να δημιουργήσει κράτη-δορυφόρους, δημιουργώντας πίεση στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ. Η περίπτωση της Γεωργίας είναι χαρακτηριστική, με φιλοευρωπαϊκές διαδηλώσεις να ξεσπάνε και τους πολίτες να βρίσκονται στους δρόμους για εβδομάδες.

Όλα ξεκίνησαν στις 29 Νοεμβρίου, όταν η κυβέρνηση της Γεωργίας ανακοίνωσε την απόφαση της να παγώσει μέχρι το 2028 τον διάλογο για την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η απόφαση αυτή θεωρείται αντίθετη με την επιθυμία της πλειοψηφίας των πολιτών, η οποία θέλει η Γεωργία να προσεγγίσει όσο το δυνατόν περισσότερο τη Δύση, απομακρυνόμενη παράλληλα από τη Ρωσία, αφήνοντας έτσι πίσω το σοβιετικό παρελθόν της.

Παράλληλα, η νομιμότητα της φιλορωσικής κυβέρνησης που βρίσκεται στο τιμόνι της χώρας αμφισβητείται ευρέως, καθώς η νίκη της στις πρόσφατες εκλογές του Οκτωβρίου θεωρείται από πολλούς αποτέλεσμα εκτεταμένης νοθείας. Ακόμα και η ίδια η πρόεδρος της χώρας μάλιστα, Σαλομέ Ζουραμπισβίλι, έχει ανακοινώσει ότι δεν αναγνωρίζει τα αποτελέσματα των εκλογών, υποστηρίζοντας ότι η χώρα της έπεσε θύμα μιας «ειδικής επιχείρησης» της Ρωσίας.

Λίγες μέρες αργότερα, στις 14 Δεκεμβρίου, το κοινοβούλιο της Γεωργίας που προέκυψε από τις αμφισβητούμενες εκλογές του Οκτωβρίου διόρισε στην προεδρία της χώρας τον ακροδεξιό πρώην ποδοσφαιριστή Μιχαήλ Καβελασβίλι, άνθρωπο πιστό στην κυβέρνηση.

Εκλογές στη Ρουμανία

Τέλος, για παρόμοιο λόγο τα βλέμματα των διεθνών αναλυτών τράβηξαν πάνω τους και οι εκλογές στη Ρουμανία, καθώς στις 6 Δεκεμβρίου, το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας ανακοίνωσε την ακύρωση του αποτελέσματος του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών, που είχαν διεξαχθεί στις 24 Νοεμβρίου, αποφασίζοντας ότι ολόκληρη η εκλογική διαδικασία θα πρέπει να επαναληφθεί από την αρχή, εν μέσω υποψιών για ρωσική ανάμιξη.

Στον πρώτο γύρο, ο ακροδεξιός αντιευρωπαίος και φιλορώσος υποψήφιος Καλίν Τζορτζέσκου ήρθε πρώτος, προς έκπληξη όλων. Αντίπαλός του ήταν η Έλενα Λασκόνι, κεντροδεξιά δήμαρχος μιας μικρής πόλης, η οποία καταδίκασε όμως την απόφαση του Δικαστηρίου για την ακύρωση του αποτελέσματος.

https://www.tovima.gr