Ποιος ήταν ο Δημήτρης Τσαφέντας

 

Ο Έλληνας που δολοφόνησε τον πρωθυπουργό της Νότιας Αφρικής: Ποιος ήταν ο Δημήτρης Τσαφέντας

Ο Δημήτρης Τσαφέντας υπήρξε μια πραγματικά σκοτεινή προσωπικότητα με πολυτάραχο βίο

Μάνος Κουμέλης

15 Ιουνίου 2025

Στις 9 Σεπτεμβρίου 1966, η παγκόσμια κοινή γνώμη συγκλονιζόταν από την είδηση της δολοφονίας του πρωθυπουργού της Νότιας Αφρικής Hendrik Verwoerd, μέσα στο Κοινοβούλιο της χώρας στο Κέιπ Τάουν με τέσσερις μαΕΛχαιριές. Δολοφόνος του Φέρβερντ ήταν ένας Έλληνας: ο Δημήτρης Τσαφέντας.

Η πολυτάραχη ζωή του Δημήτρη Τσαφέντα

Ποιος ήταν όμως ο Έλληνας που έφτασε στο σημείο να δολοφονήσει τον Φέρβερντ, θεωρούμενο ως «αρχιτέκτονα του απαρτχάιντ» στη Νότια Αφρική, μέσα στο Κοινοβούλιο της χώρας;

Ο Δημήτρης Τσαφέντας (Dimitri Tsafendas) υπήρξε μια πραγματικά σκοτεινή προσωπικότητα με πολυτάραχο βίο. Γεννήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 1918 στο Λορέντζο Μαρκές, το σημερινό Μαπούτο, πρωτεύουσα της Μοζαμβίκης, η οποία τότε ήταν πορτογαλική αποικία. Το όνομα Lourenco Marques, το είχε πάρει η πόλη από τον πλοηγό που εξερεύνησε την περιοχή (το Μαπούτο είναι λιμάνι στον Ινδικό Ωκεανό) το 1544. Πατέρας του Τσαφέντα ήταν ο Μιχάλης ή Miguel Τσαφαντάκης, μηχανικός στα καράβια, από την Κιθαρίδα, ένα χωριό της Κρήτης, που απέχει 20 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο και μητέρα του η Αμέλια Γουίλιαμς, μια Μοζαμβικανή μιγάδα.

Ο Δημήτρης Τσαφέντας με τη μητριά του, Μαρίκα και τα ετεροθαλή αδέρφια του σε φωτογραφία του Μιχάλη Βλαχόπουλου

Ο Τσαφέντας στάλθηκε σε ηλικία τριών ετών στην Αίγυπτο για να ζήσει με τη γιαγιά και τη θεία του. Τέσσερα χρόνια αργότερα επέστρεψε στη Μοζαμβίκη. Σε ηλικία δέκα ετών μετακόμισε στο Τράνσβααλ, επαρχία της Νότιας Αφρικής και φοίτησε στο Δημοτικό Σχολείο του Middelburg από το 1928 ως το 1930. Επέστρεψε στη συνέχεια στη Μοζαμβίκη όπου φοίτησε σε εκκλησιαστικό σχολείο για τα επόμενα δύο χρόνια.

Ο Δημήτρης Τσαφέντας σε παιδική ηλικία

Η ζωή του Τσαφέντα από το 1934 ως τα τέλη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

Ο Τσαφέντας, αν και έφηβος, ήταν πολιτικοποιημένος. Οι πρόγονοί του είχαν πάρει μέρος στη μεγάλη Κρητική Επανάσταση (1866-1869), ενώ ο πατέρας του θεωρείται ότι διακατεχόταν από αναρχικές ιδέες. Στα 16 του, ο Δ. Τσαφέντας άρχισε να εργάζεται σε διάφορες δουλειές. Απολύθηκε από μία εξ αυτών λόγω των «κομμουνιστικών του τάσεων». Επίσης υπήρχαν υποψίες ότι διέδιδε κομμουνιστική προπαγάνδα. Το 1938, η πορτογαλική Αστυνομία Ασφαλείας PIDE, όργανο του δικτάτορα Σαλαζάρ, άνοιξε φάκελο για τον Τσαφέντα, καθώς είχε ανακαλύψει ότι δύο φορές έκανε κομμουνιστική προπαγάνδα. Το 1939 ο Τσαφέντας εισήλθε παράνομα στη Νότια Αφρική και έγινε μέλος του SAPC (παλαιότερα CPSA), του Κομμουνιστικού Κόμματος της Νότιας Αφρικής, που είχε ιδρυθεί το 1921 και αυτοδιαλύθηκε το 1950, αφού κηρύχθηκε παράνομο. Έγινε ναύτης του Εμπορικού Ναυτικού των ΗΠΑ το 1941 και υπηρέτησε σε αμερικανικά πλοία κατά τον Β’ Π.Π. Κατά τη διάρκεια παραμονής του στις ΗΠΑ, ο Τσαφέντας έγινε μέλος της θρησκευτικής οργάνωσης Two by Twos που είχε ιδρυθεί το 1897 στην Ιρλανδία από τον William Irvine.

Υπάρχουν επίσης αναφορές ότι στα χρόνια που ήταν ναυτικός άρχισε να παρουσιάζει ψυχωτικά επεισόδια και νοσηλεύτηκε σε διάφορες χώρες. Ανάμεσά τους, στη Νήσο Έλις της Νέας Υόρκης για έξι μήνες καθώς θεωρήθηκε σχιζοφρενής…

Ο Δημήτρης Τσαφέντας στη φυλακή σε μεγάλη ηλικία

Το 1947 οι ΗΠΑ τον απέλασαν στην Ελλάδα που βρισκόταν τότε στη δίνη του Εμφυλίου. Ο Τσαφέντας εντάχθηκε στον ΔΣΕ και πολέμησε εναντίον του Εθνικού Στρατού, σχεδόν μέχρι τη λήξη του Εμφυλίου. Στη συνέχεια πήγε στην Πορτογαλία όπου ανακρίθηκε για τη δράση του στη Μοζαμβίκη και φυλακίστηκε για εννιά μήνες στις δύο πλέον διαβόητες φυλακές για πολιτικούς κρατούμενους, την Μπάρκα ντ’ Άλβα και τη φυλακή Αλζούμπε.

Η δωδεκαετής περιπλάνηση του Τσαφέντα, το ταξίδι στην Κρήτη και η επιστροφή στη Μοζαμβίκη

Τον Οκτώβριο του 1951, ο Τσαφέντας ταξίδεψε στο Λορέντζο Μαρκές της Μοζαμβίκης (η οποία έγινε ανεξάρτητο κράτος το 1975), αλλά δεν του επιτράπηκε η είσοδος στη χώρα λόγω της προηγούμενης δράσης του. Απελάθηκε στην Πορτογαλία και επιχείρησε να μεταβεί στη Νότια Αφρική όπου είχε εγκατασταθεί η οικογένειά του από το 1930. Ούτε αυτό όμως έγινε εφικτό λόγω της προηγούμενης κομμουνιστικής δράσης του.

https://www.newsbomb.gr