Η υπογραφή της συνθήκης για την παραχώρηση της Αλάσκας από τη Ρωσία στις ΗΠΑ το 1867.

Πώς και γιατί πούλησαν οι Ρώσοι την Αλάσκα στους Αμερικανούς το 1867

Η ήττα των Ρώσων στον Κριμαϊκό Πόλεμο και η επιμονή του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών Seward τον Μάρτιο του 1867 οδήγησαν σε μια ιστορική συμφωνία για την Αλάσκα

Μάνος Κουμέλης

24 Αυγούστου 2025

Η πρόσφατη συνάντηση Ντόναλντ Τραμπ - Βλάντιμιρ Πούτιν στην Αλάσκα έφερε πάλι στο προσκήνιο τη μεγαλύτερη σε έκταση και πιο αραιοκατοικημένη πολιτεία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Πόσοι όμως γνωρίζουν ότι η Αλάσκα όχι μόνο δεν ανήκε πάντα στις Η.Π.Α., αλλά και ότι αγοράστηκε από τη Ρωσία το 1867 έναντι μόλις 7,2 εκατομμυρίων δολαρίων (περίπου 130 εκατομμύρια δολάρια σε σημερινές τιμές); Ας δούμε λίγα στοιχεία για την Αλάσκα και στη συνέχεια θα ασχοληθούμε με το πώς και γιατί έγινε αυτή η πώληση και μάλιστα για ένα ποσό που φαντάζει σήμερα ευτελές.

Η επιταγή των 7,2 εκατομμυρίων δολαρίων που δόθηκε από τις ΗΠΑ στη Ρωσία για την αγορά της Αλάσκας.

Σύντομη ιστορία της Αλάσκας

Η Αλάσκα είναι πολιτεία των Η.Π.Α. Συνορεύει ανατολικά με τον Καναδά, δυτικά με τη Ρωσία και βρέχεται από τον Ειρηνικό και τον Αρκτικό Ωκεανό. Αποτελεί τη μεγαλύτερη σε έκταση πολιτεία των Η.Π.Α. (1.723.337 τ.χλμ.) και έχει πληθυσμό περίπου 750.000. Πρωτεύουσά της είναι το Τζούνο, αλλά μεγαλύτερη πόλη της είναι το Άνκορατζ. Βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του Βερίγγειου Πορθμού και της Βερίγγειας Θάλασσας απέναντι από τη Σιβηρία.

Τζούνο, η πρωτεύουσα της Αλάσκας.

Οι Ινδιάνοι της Αλάσκας θεωρούνται ότι είναι απόγονοι των πρώτων ανθρώπων που μετανάστευσαν στη Βόρεια Αμερική, περνώντας από τη χερσαία γέφυρα που είχε δημιουργηθεί στη θέση του σημερινού Βερίγγειου Πορθμού, πριν από 40.000 ως 15.000 χρόνια. Στη συνέχεια, αυτοί εποίκισαν τόσο τη Βόρεια όσο και τη Νότια Αμερική. Οι Εσκιμώοι (Ινουίτ) και οι Αλεούτιοι είναι πιθανότατα απόγονοι μη νομαδικών αρκτικών φυλών που εγκαταστάθηκαν στην Αλάσκα πριν από 8.000-3.000 χρόνια. Τα χωρικά ύδατα της Αλάσκας αγγίζουν τα χωρικά ύδατα της Ρωσίας στον Βερίγγειο Πορθμό, καθώς το ρωσικό νησί Μεγάλος Διομήδης και το αμερικανικό Μικρός Διομήδης απέχουν μόλις 3,8 χλμ.

Οικογένεια Ινουίτ της Αλάσκας το 1929.

Η πρώτη γνωστή αποστολή της Ρωσίας από τη Σιβηρία στην Αλάσκα έγινε το 1648. Τότε ιδρύθηκε ο πρώτος οικισμός, το Κινγκοβέι. Το 1732 ο Μιχαήλ Γκνοντέβ κατέπλευσε στις ακτές της ΒΔ Αμερικής τις οποίες χαρτογράφησε σε μήκος 300 περίπου χιλιομέτρων. Επίσης περιέγραψε τα νησιά και τα στενά που βρίσκονται σ’ αυτή. Το 1741 ο σπουδαίος εξερευνητής Βίτους Μπέρινγκ, Δανός στην καταγωγή, για λογαριασμό της Ρωσίας έφτασε στις δυτικές ακτές της περιοχής. Το πλήρωμα επιστρέφοντας έφερε μαζί του γούνες από θαλάσσιες ενυδρίδες, οι οποίες θεωρούνται από τις καλύτερες παγκοσμίως. Αυτό προκάλεσε το ενδιαφέρον των Ρώσων γουνεμπόρων που άρχισαν να εξερευνούν τις Αλεούτες Νήσους (που ανήκουν στις ΗΠΑ) και την Αλάσκα.

Το 1784 έγινε η πρώτη μόνιμη εγκατάσταση Ευρωπαίων στην Αλάσκα. Η Ρωσοαμερικανική γουνεμπορική εταιρεία που ιδρύθηκε άρχισε να υλοποιεί ένα εκτεταμένο πρόγραμμα εποικισμού της Αλάσκας. Πρώτη πρωτεύουσα της Αλάσκας ήταν η πόλη Νέος Αρχάγγελος στο νησί Κόντιακ. Στη συνέχεια όμως, η έδρα μεταφέρθηκε στην πόλη Σίτκα όπου και παρέμεινε για έναν περίπου αιώνα.

Οι συνομιλίες για την πώληση της Αλάσκας και η συμφωνία Ρωσίας – Η.Π.Α.

Οι Ρώσοι έμποροι και κυνηγοί ζώων με πολύτιμη γούνα ονομάζονταν promyshlennizi είχαν εγκατασταθεί στην Αλάσκα κατά τον 18ο αιώνα και κατόρθωσαν να επιβάλλουν την κυριαρχία τους σε αυτή. Οι Ρώσοι δεν ίδρυσαν καμία αποικία, μόνο η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία έστειλε ιεραπόστολους στην Αλάσκα. Η Ρωσοαμερικανική Εταιρεία (RAC) έλαβε το 1799 άδεια για το κυνήγι γουνοφόρων ζώων.

Ρώσοι promyshlennizi.

Το 1821, ο τσάρος Αλέξανδρος Α’ εξέδωσε διάταγμα με το οποίο δηλωνόταν η κυριαρχία της Ρωσίας στις ακτές του Ειρηνικού βόρεια του 51ου Βόρειου Παράλληλου. Απαγόρευε επίσης σε ξένα πλοία να πλησιάζουν σε απόσταση μικρότερη των 185 χιλιομέτρων από την Αλάσκα. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κουίνσι Άνταμς διαμαρτυρήθηκε έντονα, καθώς με το διάταγμα αυτό πλήττονταν έντονα το εμπόριο των Η.Π.Α., αλλά και οι επεκτατικές τους φιλοδοξίες. Τελικά οι Ρώσοι περιόρισαν τις αξιώσεις τους και συμφώνησαν να ανοίξουν λιμάνια τους σε αμερικανικά πλοία. Οι 300.000 θαλάσσιες ενυδρίδες που υπήρχαν κάποτε στην Αλάσκα και γδέρνονταν για την πολύτιμη γούνα τους, είχαν σχεδόν εξαφανιστεί. Ο «πυρετός του χρυσού» (1848-1855) στην Καλιφόρνια που έφερε περίπου 300.000 Αμερικανούς και ξένους σ’ αυτή έδειξε ότι αν ανακαλυπτόταν χρυσός στην Αλάσκα χιλιάδες Αμερικανοί και Καναδοί θα έσπευδαν σε αυτή. Η ήττα της Ρωσίας στον Κριμαϊκό Πόλεμο (1853-1856), από τη Γαλλία και τη Βρετανία, την οδήγησε σε τραγική οικονομική κατάσταση.

Διαφήμιση για πλεύση προς την Καλιφόρνια, γύρω στο 1850.

Ο τσάρος Αλέξανδρος Β’ αποφάσισε να πουλήσει την Αλάσκα στους Αμερικανούς, που φαίνεται ότι είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον. Όμως, δεν ήταν μόνο οικονομικοί οι λόγοι που οδήγησαν τους Ρώσους να πουλήσουν την Αλάσκα. Ήταν έντονος ο φόβος τους, ότι η Βρετανία, με στρατεύματα από τον γειτονικό Καναδά θα μπορούσε να καταλάβει την Αλάσκα και να βρεθεί απέναντί της, στη Βερίγγεια Θάλασσα.

Η κοινή μεθόριος της Αλάσκας με τον υπό αγγλική διοίκηση Καναδά αποτελούσε λόγο ανησυχίας για την Αγία Πετρούπολη.

Οι πρώτες συνομιλίες για πώληση της Αλάσκας έγιναν το 1857 και το 1858, ήταν όμως άκαρπες. Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι οι Αμερικανοί έβλεπαν ότι επρόκειτο να ξεσπάσει, όπως και έγινε, εμφύλιος πόλεμος στη χώρα τους και ότι έπρεπε ν’ αφήσουν γι’ αργότερα τις όποιες διαπραγματεύσεις για την Αλάσκα. Βασικοί υποστηρικτές στη Ρωσία της πώλησης της Αλάσκας ήταν ο Μέγας Δούκας Κωνσταντίνος, νεότερος αδελφός του τσάρου, όπως φαίνεται από υπόμνημά του προς τον υπουργό Εξωτερικών Γκορτσάκοφ, ο Ναύαρχος Γεβφίμι Πουτιάτιν και, ιδιαίτερα, ο Ρώσος πρέσβης στις Η.Π.Α. Έντουαρντ ντε Στοκλ. Ο Γκορτσάκοφ συμφωνούσε με την ιδέα της πώλησης της Αλάσκας, αλλά τόνιζε ότι αυτή πρέπει να γίνει σταδιακά.

Ο Ρώσος πρέσβης στις Ηνωμένες Πολιτείες, Έντουαρντ ντε Στοκλ.

Μαζί του συντάχθηκε και ο υπουργός Ναυτικών και πρώην διευθύνων σύμβουλος της RAC Φερδινάρδος φον Βράνγκελ, ο οποίος μάλιστα τόνιζε ότι τα περισσότερα έσοδα από πιθανή πώληση της Αλάσκας, θα πρέπει να διατεθούν για ανάπτυξη της Καμτσάτκα και της λεκάνης του Αμούρ. Ο τσάρος συμφώνησε με τον φον Βράνγκελ και αποφάσισε να διακοπούν οι διαπραγματεύσεις, ως τη λήξη του διπλώματος ευρεσιτεχνίας της RAC, το 1861. Ωστόσο ο Στοκλ συνέχισε τις διαπραγματεύσεις, κυρίως με τον Βοηθό υπουργό Εξωτερικών Τζον Άπλετον και τον Γερουσιαστή της Καλιφόρνια Γουίλιαμ Γ. Γκουίν. Ενώ ο πρόεδρος των Η.Π.Α. Τζέιμς Μπιουκάναν ήθελε οι διαπραγματεύσεις να θεωρηθούν άτυπες, φαίνεται ότι αυτές είχαν προχωρήσει, με τον Στοκλ να ρωτάει ποιο ποσό μπορούν να προσφέρουν οι Η.Π.Α. για την Αλάσκα. Τα 5 εκατομμύρια δολάρια που του ανέφεραν οι Αμερικανοί, φάνηκαν πολύ λίγα στον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Γκορτσάκοφ, στον οποίο ο Στοκλ μετέφερε την πρόταση. Πάντως οι Αμερικανοί όταν έλαβαν την αρνητική απάντηση από τον Στοκλ, του είπαν ότι πιθανότατα το ποσό της προσφοράς θα μπορούσε να αυξηθεί. Λίγο πριν τον Αμερικανικό Εμφύλιο, ο Στοκλ, πρότεινε να ανανεωθεί το καταστατικό της RAC, καθώς η έντονα αντιδημοφιλής πολιτική του προέδρου Μπιουκάναν υποχρέωνε σε αναβολή της συζήτησης για την Αλάσκα.

Το 1865, μετά τη νίκη της Ένωσης στον Εμφύλιο, ο τσάρος έδωσε εντολή στον Στοκλ να διαπραγματευτεί εκ νέου την πώληση της Αλάσκας. Τελικά η συμφωνία οριστικοποιήθηκε με τιμή πώλησης τα 7,2 εκατ. δολάρια και υπογράφηκε στις 4 π.μ. της 30ης Μαρτίου 1867. Οι Η.Π.Α. πλήρωσαν 4,74 δολάρια για κάθε τετραγωνικό χιλιόμετρο της Αλάσκας. Πολλά από τα χρήματα που εισέπραξε η Ρωσία, συγκεκριμένα 6,5 εκατομμύρια ρούβλια, δόθηκαν στα αδέλφια Τόμας και Γουίλιαμ Γουίνανς από τη Βαλτιμόρη, που είχαν συνάψει συμβόλαιο με τον τσάρο για κατασκευή και συντήρηση του σιδηροδρομικού δικτύου της Ρωσίας.

Τις διαπραγματεύσεις για την αγορά της Αλάσκας ανέλαβε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Γουίλιαμ Χ. Σιούαρντ.

Ο αντίκτυπος από την πώληση της Αλάσκας – Ήταν συμφέρουσα η αγορά της από τις Η.Π.Α;

Καθώς ο νέος πρόεδρος των Η.Π.Α. Άντριου Τζόνσον ήταν απασχολημένος με την ανασυγκρότηση της χώρας του μετά τον Εμφύλιο, τις διαπραγματεύσεις ανέλαβε ο υπουργός Εξωτερικών Γουίλιαμ Χ. Σιούαρντ. Η αγορά της Αλάσκας χαρακτηρίστηκε από ορισμένους ως «τρέλα του Σιούαρντ». Η Γερουσία των Η.Π.Α. την ενέκρινε με ψήφους 37-2. Ο ίδιος ο Σιούαρντ πίστευε ότι οι Η.Π.Α. θα μπορούσαν πλέον να αναπτύξουν το εμπόριο με την Ασία και να κυριαρχήσουν στον Ειρηνικό. Ανέφερε ότι στην Αλάσκα ζούσαν περίπου 60.000 άνθρωποι. 10.500 από αυτούς βρίσκονταν υπό τις εντολές της RAC (8.000 ιθαγενείς και 2.500 ήταν ρωσικής καταγωγής ή γεννημένα από Ρώσο πατέρα και ιθαγενή μητέρα). Υπήρχαν επίσης 50.000 Ινουίτ (ιθαγενείς της Αλάσκας), οι οποίοι δεν υπάγονταν στη ρωσική κυριαρχία.

Δεκάδες χρυσοθήρες ανεβαίνουν το Chilkoot Pass για να φτάσουν στο Κλοντάικ το 1897.

Η συμφωνία υπογράφηκε στη Σίτκα. Οι περισσότεροι Ρώσοι εγκατέλειψαν την Αλάσκα, εκτός από μερικούς ιεραπόστολους και εμπόρους. Ως τα τέλη του 19ου αιώνα, βασική ενασχόληση των κατοίκων της Αλάσκας, που είχαν λιγοστέψει, ήταν το κυνήγι φώκιας. Όσο κι αν φαίνεται παράξενο η Ρωσία και οι Η.Π.Α., με την αγορά της Αλάσκας σκόπευαν στην κατάκτηση της Βρετανικής Κολομβίας, βρετανικής αποικίας στον Καναδά τότε, που ενσωματώθηκε όμως το 1871 στη χώρας της Βόρειας Αμερικής. Το μεγάλο «μπαμ» στην Αλάσκα έγινε το 1896 με την ανακάλυψη χρυσού στο Κλοντάικ, οπότε και άρχισε η αγορά της να θεωρείται κέρδος για τις Η.Π.Α. Παράλληλα ξεκίνησαν έρευνες για πετρέλαιο στην Αλάσκα. Τα πρώτα εμπορικά εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματά του όμως, ανακαλύφθηκαν το 1902.

Αναχώρηση χρυσοθήρων από το Σαν Φρανσίσκο για το Κλοντάικ το 1897.

Ωστόσο, μόνο η σημαντική ανακάλυψη του κοιτάσματος πετρελαίου στον Κόλπο Prudhoe το 1968 αποτέλεσε την καθοριστική στιγμή για την πετρελαϊκή βιομηχανία της Αλάσκας. Το 1977 άρχισε η λειτουργία του πετρελαιαγωγού της, κάτι που έκανε την Αλάσκα, δεύτερη σε παραγωγή πετρελαίου πολιτεία των Η.Π.Α. μετά το Τέξας. Στην Αλάσκα εξορύσσονται σήμερα επίσης γαιάνθρακας, άργυρος, χαλκός και αμμοχάλικο. Η Αλάσκα έγινε Πολιτεία των Η.Π.Α. μόλις το 1959. Από το 1867 ως το 1884 αποτελούσε το «Τμήμα Αλάσκας», από το 1884 ως το 1912 την «Περιφέρεια της Αλάσκας» και από το 1912 ως το 1959 την «Επικράτεια της Αλάσκας».

https://www.newsbomb.gr