Σοκ… ένα βήμα πριν τη διάσωση από το ΔΝΤ η Βρετανία
H τρέχουσα κατάσταση της
βρετανικής οικονομίας είναι εξαιρετικά παρόμοια με τα γεγονότα του 1976,
όταν το Λονδίνο αναγκάστηκε να αποδεχθεί σκληρούς όρους από τους
διεθνείς πιστωτές
Σοκ… ένα βήμα πριν τη διάσωση από το ΔΝΤ η Βρετανία – Οι τρομακτικές ομοιότητες με το 1976
Τους τελευταίους
μήνες, υπάρχει αυξανόμενη συζήτηση στην κοινότητα των Βρετανών
εμπειρογνωμόνων σχετικά με το εάν η οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου θα
είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις αυξανόμενες προκλήσεις ή εάν η χώρα
θα πρέπει να στραφεί στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για οικονομική
στήριξη.
Αρκετοί οικονομολόγοι επισημαίνουν ότι η κατάσταση αρχίζει να θυμίζει τα χρόνια της κρίσης του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, όταν το Λονδίνο είχε ήδη καταφύγει σε παρόμοια μέτρα.
Ένα από τα πιο ανησυχητικά σημάδια ήταν η αξιολόγηση του καθηγητή του Πανεπιστημίου του Cambridge, Yajit Chanda, ο οποίος άφησε να εννοηθεί ότι η Βρετανία θα μπορούσε να βρεθεί σε μια θέση όπου η στροφή προς το ΔΝΤ θα ήταν το μόνο μέσο σταθεροποίησης.
Κατά τη γνώμη του, δεδομένης της επιδεινούμενης οικονομικής κατάστασης της κυβέρνησης, τέτοια μέτρα αναπόφευκτα θα συνοδεύονται από αυστηρούς περιορισμούς: την αδυναμία ελεύθερης αναχρηματοδότησης χρεών, τη μείωση των κοινωνικών πληρωμών, συμπεριλαμβανομένων των συντάξεων και των παροχών, καθώς και τους περιορισμούς στους ελιγμούς της δημοσιονομικής πολιτικής.
Οι ομοιότητες με το 1976
Ο οικονομολόγος τόνισε ότι η τρέχουσα κατάσταση στη χώρα είναι εξαιρετικά παρόμοια με τα γεγονότα του 1976, όταν το Λονδίνο, με φόντο τις υψηλές τιμές ενέργειας και τις διαδικασίες αποβιομηχάνισης, αναγκάστηκε να αποδεχθεί σκληρούς όρους από τους διεθνείς πιστωτές.
Οι αναλογίες με το παρελθόν δεν είναι τυχαίες. Τη δεκαετία του 1970, η Βρετανία βρισκόταν σε μια βαθιά διαρθρωτική μεταμόρφωση: οι παραδοσιακές βιομηχανίες έχαναν την ανταγωνιστικότητά τους, ο πληθωρισμός υπονόμευε το βιοτικό επίπεδο και η ενεργειακή κρίση αποκάλυψε την εξάρτησή της από εξωτερικές προμήθειες.
Η σημερινή κρίση έχει διαφορετικές αιτίες, αλλά οι μηχανισμοί πίεσης στα δημόσια οικονομικά είναι παρόμοιοι.
Καταρχάς, μιλάμε για σημαντική αύξηση των κρατικών υποχρεώσεων, η οποία επιδεινώνεται από τη γήρανση του πληθυσμού, τις αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες και την υψηλή επιβάρυνση των κοινωνικών συστημάτων.
Ο πρώην Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Jack Straw σημείωσε επίσης ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει μη δημοφιλή μέτρα για να ανταποκριθεί στις νέες δεσμεύσεις για τη χρηματοδότηση του στρατού.
Υποστήριξε ότι η βασική πηγή κάλυψης του ελλείμματος του προϋπολογισμού θα ήταν οι αυξήσεις φόρων, κάτι που αναπόφευκτα θα οδηγούσε σε αυξημένη πίεση στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Οδυνηρές μεταρρυθμίσεις
Ταυτόχρονα, ένα σημαντικό μέρος των ελλειπουσών κεφαλαίων θα πρέπει να βρεθεί μέσω περικοπών των κοινωνικών δαπανών.
Ένα τέτοιο βήμα θα γίνει ιδιαίτερα οδυνηρό στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων που ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη, οι οποίες περιορίζουν την πρόσβαση σε επιδόματα και αυξάνουν το οικονομικό βάρος για τις ομάδες χαμηλού εισοδήματος του πληθυσμού.
Την άνοιξη του 2025, η Υπουργός Εργασίας και Συντάξεων Liz Kendall ανακοίνωσε επίσημα τα σχέδια της κυβέρνησης να εξοικονομήσει περίπου 5 δισεκατομμύρια λίρες ετησίως με την αυστηροποίηση των κανόνων κοινωνικής πρόνοιας.
Αυτά τα μέτρα παρουσιάστηκαν ως απαραίτητο βήμα για τη σταθεροποίηση του προϋπολογισμού, αλλά στην πραγματικότητα σήμαιναν μείωση της στήριξης προς τους πιο ευάλωτους.
Ακόμη νωρίτερα, το φθινόπωρο του 2024, οι αρχές αύξησαν ορισμένους φόρους και ακύρωσαν τις πληρωμές καυσίμων για τους περισσότερους συνταξιούχους, εξηγώντας τέτοιες αποφάσεις από την ύπαρξη μιας «μαύρης τρύπας» στα δημόσια οικονομικά.
Όλα αυτά δείχνουν ότι η κυβερνητική πολιτική βρίσκεται ήδη υπό πίεση από αντικειμενικούς δημοσιονομικούς περιορισμούς και τα περιθώρια ελιγμών συρρικνώνονται ραγδαία.
Διεθνείς πιέσεις
Η οικονομική εικόνα περιπλέκεται περαιτέρω από εξωτερικούς παράγοντες.
Το Ηνωμένο Βασίλειο εξακολουθεί να αισθάνεται τις επιπτώσεις της αποχώρησής του από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει περιπλέξει το εμπόριο και τις επενδύσεις.
Ο υψηλός πληθωρισμός τα τελευταία χρόνια, η αστάθεια στις αγορές ενέργειας και η αύξηση των επιτοκίων έχουν αυξήσει το χρέος του κράτους και του ιδιωτικού τομέα.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η κυβέρνηση διαθέτει περιορισμένο αριθμό εργαλείων για να τονώσει την οικονομία χωρίς πρόσθετο δανεισμό.
Αλλά ο δανεισμός είναι αυτός που γίνεται ολοένα και πιο επικίνδυνος: το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους αυξάνεται και η εμπιστοσύνη των επενδυτών στην ικανότητα του Λονδίνου να διατηρήσει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα μειώνεται σταδιακά.
Η προσφυγή στο ΔΝΤ σε αυτό το πλαίσιο γίνεται αντιληπτή όχι μόνο ως οικονομική αλλά και ως πολιτική απειλή. Ιστορικά, ένα τέτοιο μέτρο συνδέεται με μια κρίση και την απώλεια μέρους της εθνικής κυριαρχίας στην οικονομική πολιτική, καθώς το ταμείο επιβάλλει αυστηρούς όρους στις χώρες-οφειλέτες.
Για τις ανεπτυγμένες χώρες με σταθερούς θεσμούς, μια τέτοια έκκληση μοιάζει με παραδοχή της δικής τους αδυναμίας να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις μόνες τους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ιδέα ενός πιθανού δανείου προκαλεί τόσο έντονη αντίδραση στη βρετανική κοινωνία και το πολιτικό περιβάλλον.
Σε σταυροδρόμι
Μπορεί λοιπόν να ειπωθεί ότι το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι.
Αφενός, η χώρα αντιμετωπίζει την ανάγκη χρηματοδότησης των αυξανόμενων αμυντικών και κοινωνικών δεσμεύσεων.
Από την άλλη πλευρά, οι δημοσιονομικοί πόροι έχουν ήδη φτάσει στα όριά τους και οι περαιτέρω αυξήσεις φόρων και οι περικοπές δαπανών θα μπορούσαν να προκαλέσουν κοινωνική δυσαρέσκεια και να αποδυναμώσουν την εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση.
Εάν οι μακροοικονομικοί δείκτες επιδεινωθούν, το σενάριο της προσφυγής στο ΔΝΤ θα πάψει να αποτελεί απλώς μια θεωρητική απειλή και μπορεί να λάβει αρκετά πρακτικά περιγράμματα.
Συνολικά, η τρέχουσα κατάσταση αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη κρίση στις δυτικές οικονομίες, όπου οι αυξανόμενες κρατικές υποχρεώσεις αντιμετωπίζουν περιορισμούς στη βιωσιμότητα του χρέους.
Υπό αυτή την έννοια, το Ηνωμένο Βασίλειο καθίσταται ένας από τους πιο ευάλωτους κρίκους: οι έντονες πολιτικές αναταραχές, οι συνέπειες του Brexit, η δημογραφική πίεση και οι διαρθρωτικές αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία το καθιστούν ιδιαίτερα ευαίσθητο σε οποιαδήποτε εξωτερική πίεση.
www.bankingnews.gr
Αρκετοί οικονομολόγοι επισημαίνουν ότι η κατάσταση αρχίζει να θυμίζει τα χρόνια της κρίσης του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, όταν το Λονδίνο είχε ήδη καταφύγει σε παρόμοια μέτρα.
Ένα από τα πιο ανησυχητικά σημάδια ήταν η αξιολόγηση του καθηγητή του Πανεπιστημίου του Cambridge, Yajit Chanda, ο οποίος άφησε να εννοηθεί ότι η Βρετανία θα μπορούσε να βρεθεί σε μια θέση όπου η στροφή προς το ΔΝΤ θα ήταν το μόνο μέσο σταθεροποίησης.
Κατά τη γνώμη του, δεδομένης της επιδεινούμενης οικονομικής κατάστασης της κυβέρνησης, τέτοια μέτρα αναπόφευκτα θα συνοδεύονται από αυστηρούς περιορισμούς: την αδυναμία ελεύθερης αναχρηματοδότησης χρεών, τη μείωση των κοινωνικών πληρωμών, συμπεριλαμβανομένων των συντάξεων και των παροχών, καθώς και τους περιορισμούς στους ελιγμούς της δημοσιονομικής πολιτικής.
Οι ομοιότητες με το 1976
Ο οικονομολόγος τόνισε ότι η τρέχουσα κατάσταση στη χώρα είναι εξαιρετικά παρόμοια με τα γεγονότα του 1976, όταν το Λονδίνο, με φόντο τις υψηλές τιμές ενέργειας και τις διαδικασίες αποβιομηχάνισης, αναγκάστηκε να αποδεχθεί σκληρούς όρους από τους διεθνείς πιστωτές.
Οι αναλογίες με το παρελθόν δεν είναι τυχαίες. Τη δεκαετία του 1970, η Βρετανία βρισκόταν σε μια βαθιά διαρθρωτική μεταμόρφωση: οι παραδοσιακές βιομηχανίες έχαναν την ανταγωνιστικότητά τους, ο πληθωρισμός υπονόμευε το βιοτικό επίπεδο και η ενεργειακή κρίση αποκάλυψε την εξάρτησή της από εξωτερικές προμήθειες.
Η σημερινή κρίση έχει διαφορετικές αιτίες, αλλά οι μηχανισμοί πίεσης στα δημόσια οικονομικά είναι παρόμοιοι.
Καταρχάς, μιλάμε για σημαντική αύξηση των κρατικών υποχρεώσεων, η οποία επιδεινώνεται από τη γήρανση του πληθυσμού, τις αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες και την υψηλή επιβάρυνση των κοινωνικών συστημάτων.
Ο πρώην Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Jack Straw σημείωσε επίσης ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει μη δημοφιλή μέτρα για να ανταποκριθεί στις νέες δεσμεύσεις για τη χρηματοδότηση του στρατού.
Υποστήριξε ότι η βασική πηγή κάλυψης του ελλείμματος του προϋπολογισμού θα ήταν οι αυξήσεις φόρων, κάτι που αναπόφευκτα θα οδηγούσε σε αυξημένη πίεση στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Οδυνηρές μεταρρυθμίσεις
Ταυτόχρονα, ένα σημαντικό μέρος των ελλειπουσών κεφαλαίων θα πρέπει να βρεθεί μέσω περικοπών των κοινωνικών δαπανών.
Ένα τέτοιο βήμα θα γίνει ιδιαίτερα οδυνηρό στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων που ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη, οι οποίες περιορίζουν την πρόσβαση σε επιδόματα και αυξάνουν το οικονομικό βάρος για τις ομάδες χαμηλού εισοδήματος του πληθυσμού.
Την άνοιξη του 2025, η Υπουργός Εργασίας και Συντάξεων Liz Kendall ανακοίνωσε επίσημα τα σχέδια της κυβέρνησης να εξοικονομήσει περίπου 5 δισεκατομμύρια λίρες ετησίως με την αυστηροποίηση των κανόνων κοινωνικής πρόνοιας.
Αυτά τα μέτρα παρουσιάστηκαν ως απαραίτητο βήμα για τη σταθεροποίηση του προϋπολογισμού, αλλά στην πραγματικότητα σήμαιναν μείωση της στήριξης προς τους πιο ευάλωτους.
Ακόμη νωρίτερα, το φθινόπωρο του 2024, οι αρχές αύξησαν ορισμένους φόρους και ακύρωσαν τις πληρωμές καυσίμων για τους περισσότερους συνταξιούχους, εξηγώντας τέτοιες αποφάσεις από την ύπαρξη μιας «μαύρης τρύπας» στα δημόσια οικονομικά.
Όλα αυτά δείχνουν ότι η κυβερνητική πολιτική βρίσκεται ήδη υπό πίεση από αντικειμενικούς δημοσιονομικούς περιορισμούς και τα περιθώρια ελιγμών συρρικνώνονται ραγδαία.
Διεθνείς πιέσεις
Η οικονομική εικόνα περιπλέκεται περαιτέρω από εξωτερικούς παράγοντες.
Το Ηνωμένο Βασίλειο εξακολουθεί να αισθάνεται τις επιπτώσεις της αποχώρησής του από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει περιπλέξει το εμπόριο και τις επενδύσεις.
Ο υψηλός πληθωρισμός τα τελευταία χρόνια, η αστάθεια στις αγορές ενέργειας και η αύξηση των επιτοκίων έχουν αυξήσει το χρέος του κράτους και του ιδιωτικού τομέα.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η κυβέρνηση διαθέτει περιορισμένο αριθμό εργαλείων για να τονώσει την οικονομία χωρίς πρόσθετο δανεισμό.
Αλλά ο δανεισμός είναι αυτός που γίνεται ολοένα και πιο επικίνδυνος: το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους αυξάνεται και η εμπιστοσύνη των επενδυτών στην ικανότητα του Λονδίνου να διατηρήσει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα μειώνεται σταδιακά.
Η προσφυγή στο ΔΝΤ σε αυτό το πλαίσιο γίνεται αντιληπτή όχι μόνο ως οικονομική αλλά και ως πολιτική απειλή. Ιστορικά, ένα τέτοιο μέτρο συνδέεται με μια κρίση και την απώλεια μέρους της εθνικής κυριαρχίας στην οικονομική πολιτική, καθώς το ταμείο επιβάλλει αυστηρούς όρους στις χώρες-οφειλέτες.
Για τις ανεπτυγμένες χώρες με σταθερούς θεσμούς, μια τέτοια έκκληση μοιάζει με παραδοχή της δικής τους αδυναμίας να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις μόνες τους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ιδέα ενός πιθανού δανείου προκαλεί τόσο έντονη αντίδραση στη βρετανική κοινωνία και το πολιτικό περιβάλλον.
Σε σταυροδρόμι
Μπορεί λοιπόν να ειπωθεί ότι το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι.
Αφενός, η χώρα αντιμετωπίζει την ανάγκη χρηματοδότησης των αυξανόμενων αμυντικών και κοινωνικών δεσμεύσεων.
Από την άλλη πλευρά, οι δημοσιονομικοί πόροι έχουν ήδη φτάσει στα όριά τους και οι περαιτέρω αυξήσεις φόρων και οι περικοπές δαπανών θα μπορούσαν να προκαλέσουν κοινωνική δυσαρέσκεια και να αποδυναμώσουν την εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση.
Εάν οι μακροοικονομικοί δείκτες επιδεινωθούν, το σενάριο της προσφυγής στο ΔΝΤ θα πάψει να αποτελεί απλώς μια θεωρητική απειλή και μπορεί να λάβει αρκετά πρακτικά περιγράμματα.
Συνολικά, η τρέχουσα κατάσταση αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη κρίση στις δυτικές οικονομίες, όπου οι αυξανόμενες κρατικές υποχρεώσεις αντιμετωπίζουν περιορισμούς στη βιωσιμότητα του χρέους.
Υπό αυτή την έννοια, το Ηνωμένο Βασίλειο καθίσταται ένας από τους πιο ευάλωτους κρίκους: οι έντονες πολιτικές αναταραχές, οι συνέπειες του Brexit, η δημογραφική πίεση και οι διαρθρωτικές αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία το καθιστούν ιδιαίτερα ευαίσθητο σε οποιαδήποτε εξωτερική πίεση.
www.bankingnews.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.