Κάτι πολύ μεγάλο θα συμβεί στην Τουρκία ...
Σημαντικές εξελίξεις στις σχέσεις Τουρκίας - Ιράν με επίκεντρο τον κουρδικό παράγοντα - Πώς θα επηρεαστεί η Ελλάδα
Η Τουρκία εισέρχεται
σε μια νέα φάση στρατηγικού αναπροσανατολισμού απέναντι στο Ιράν, με
βασικό μοχλό όχι την παραδοσιακή σκληρή ισχύ, αλλά τη χειραγώγηση του
κουρδικού παράγοντα — και συγκεκριμένα του PJAK.
Η επί δύο δεκαετίες ταξινομημένη ως απειλή για την ασφάλεια, η συγκεκριμένη κουρδική οργάνωση φαίνεται πλέον να αντιμετωπίζεται από την Άγκυρα όχι μόνο ως «διαχειρίσιμος κίνδυνος», αλλά ως πιθανός στρατηγικός μοχλός πίεσης στο ιρανικό μέτωπο.
Είναι μία εξέλιξη, που αν και δεν φαίνεται με μία πρώτη ματιά, επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό την Ελλάδα.
Επί της ουσίας πρόκειται για έναν νέο μεγάλο κίνδυνο.
PJAK: Από αντάρτικη οργάνωση πιθανός σύμμαχος;
Το PJAK (Κόμμα για μια Ελεύθερη Ζωή στο Κουρδιστάν), ιδρύθηκε το 2004 από Ιρανούς Κούρδους που είχαν σχέσεις με το PKK.
Οι ένοπλες μονάδες του — οι Μονάδες Ανατολικού Κουρδιστάν — δρουν τόσο εντός του Ιράν όσο και στο ιρακινό Qadil.
Με ιδεολογικό ηγέτη τον Abdullah Ocalan και οργανική ένταξη στην Ένωση Κουρδικών Κοινοτήτων (KCK), το PJAK έχει πλέον εξελιχθεί σε υπολογίσιμο περιφερειακό παράγοντα — ειδικά μετά την κατάρρευση της ειρηνευτικής διαδικασίας Τουρκίας – PKK το 2015.
Ένα κρίσιμο γεγονός είναι ότι περίπου 35% των ενόπλων δυνάμεων του KCK σήμερα αποτελούνται από Ιρανούς Κούρδους, γεγονός που ενισχύει περαιτέρω την επιρροή του PJAK στα κουρδικά δρώμενα.
Η ηγεσία του (Amir Karimi και Peyman Wiyan) έχει καταφέρει να εδραιώσει έναν ρόλο με τοπική νομιμοποίηση και διασύνδεση, τόσο στην περιφέρεια όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Η Τουρκία αλλάζει πολιτική - Από την αντιπαλότητα στη στοχευμένη χρήση
Με τη σταδιακή αποδυνάμωση του PKK και την εξαγγελία αποχώρησής του από τον ένοπλο αγώνα το 2024, η Άγκυρα φαίνεται να εντοπίζει ευκαιρίες στη νέα ισορροπία δυνάμεων.
Ενδεικτικά:
• Το PJAK δεν έχει ακόμη διαλυθεί ή αφοπλιστεί επίσημα.
• Το ό Qadil. αποδίδει την αδράνεια στην απουσία του Ocalan από τη διαπραγματευτική διαδικασία.
• Ενδεχόμενη μεταφορά ένοπλης ισχύος του PKK στο PJAK θα μπορούσε να δημιουργήσει πίεση στο Ιράν.
Αυτό ενδέχεται να εξηγεί και την επιμονή της Άγκυρας να προσαρμόσει το συνέδριο του PKK στα τουρκικά συμφέροντα, σε μια προσπάθεια να επανακαθορίσει όχι μόνο τη δική της θέση, αλλά και τον ρόλο του PJAK στη μετά- Ocalan εποχή.
To PJAK προκαλεί πονοκέφαλο στο Ιράν
Το PJAK εμφανίζεται ως μια «ευέλικτη μεταβλητή» στο κουρδικό σύστημα δυνάμεων.
Από τη μία, αποτελεί πρόκληση για την Τεχεράνη, η οποία ανησυχεί από την αυξημένη του παρουσία στα βόρεια σύνορά της.
Από την άλλη, για την Τουρκία, το PJAK μπορεί να εξελιχθεί σε εργαλείο για την αποτροπή ιρανικής επέκτασης μέσω των Κούρδων — ειδικά αν η συνεργασία του PJAK με την Άγκυρα αποτρέψει την πρόσδεσή του στο ισραηλινό στρατόπεδο.
Η Τουρκία φαίνεται να επιχειρεί αυτό ακριβώς: να ενσωματώσει το PJAK σε μια νέα μορφή ελεγχόμενης ειρηνευτικής συμφωνίας, στην οποία οι Κούρδοι του Ιράν θα παίξουν ρόλο αντίστοιχο με αυτόν του Συριακού Εθνικού Στρατού (SNA) στη Βόρεια Συρία — δηλαδή ενός «υπό όρους» συμμάχου εντός μιας σφαίρας τουρκικής επιρροής.
Ιράν: Σκιά του μέλλοντος ή παράγοντας επανεξισορρόπησης;
Από το 2013, το Ιράν έχει εκφράσει ξεκάθαρες ανησυχίες για την προσέγγιση Τουρκίας–PKK.
Καθώς οι αντάρτες του PKK μετακινούνταν προς τα ιρανικά σύνορα, η Τεχεράνη διερωτήθηκε ανοιχτά ποιος θα ελέγχει το PJAK σε περίπτωση οριστικής τουρκο-κουρδικής συμφωνίας.
Η απάντηση σε αυτό παραμένει ασαφής, αλλά το ρίσκο για το Ιράν είναι εμφανές: ένα PJAK υπό τουρκική επιρροή θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μηχανισμό εσωτερικής αποσταθεροποίησης.
Για να το αποτρέψει, το Ιράν φαίνεται να εντείνει τις διπλωματικές του επαφές με το ό Qadil γνωρίζοντας ότι η γεωπολιτική ισορροπία με την Τουρκία δεν μπορεί να εξασφαλιστεί χωρίς έναν ισχυρό κουρδικό «αντίβαρο».
Το PJAK ως πυρήνας νέας τουρκικής πολιτικής για το Ιράν
Η Τουρκία του 2025 φαίνεται να κατανοεί πως δεν μπορεί να καθορίσει τις εξελίξεις στο Ιράν χωρίς να εμπλέξει ενεργά τις κουρδικές δυνάμεις που δρουν εντός του ιρανικού πλαισίου.
Με το PJAK να παραμένει στρατιωτικά ενεργό αλλά και πολιτικά αμφίσημο, η Άγκυρα διαβλέπει μια μοναδική ευκαιρία να μετατρέψει έναν ιστορικό αντίπαλο σε εργαλείο στρατηγικού ελέγχου — όχι μόνο απέναντι στο Ιράν, αλλά και στο ίδιο το κουρδικό κίνημα.
Το επόμενο διάστημα θα κρίνει κατά πόσο αυτή η προσέγγιση θα οδηγήσει σε ένα νέο κουρδικό ισοζύγιο δυνάμεων ή αν η υπερεπέκταση της τουρκικής πολιτικής θα φέρει νέα ρήγματα σε μια ήδη εύθραυστη περιφερειακή πραγματικότητα.
Πώς επηρεάζεται η Ελλάδα από τις εξελίξεις στην Τουρκία
Για την Ελλάδα, αυτή η εξέλιξη ενέχει πολλαπλές επιπτώσεις.
Πρώτον, αναδεικνύει την ικανότητα της Τουρκίας να μετατρέπει πρώην αντιπάλους σε γεωπολιτικά εργαλεία.
Εάν καταφέρει να αποκτήσει επιρροή εντός του Ιράν μέσω του PJAK, θα εδραιώσει μια τριπλή παρουσία σε Συρία, Ιράκ και Ιράν, ενισχύοντας τη στρατηγική της θέση στη Μέση Ανατολή.
Δεύτερον, η Τουρκία ενδέχεται να αποσπάσει πρόσκαιρα την προσοχή της από την Ανατολική Μεσόγειο, όμως η εμπειρία έχει δείξει ότι δεν εγκαταλείπει κανένα μέτωπο – απλώς τα διαχειρίζεται ταυτόχρονα. Ενδεχόμενη επιτυχία της στο κουρδικό μέτωπο μπορεί να της δώσει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση έναντι της Ελλάδας, τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Κύπρο.
Τρίτον, η αποσταθεροποίηση στο Ιράν – κάτι που ίσως προκύψει από την ενίσχυση του PJAK – μπορεί να έχει αντίκτυπο και στην Ελλάδα: αύξηση μεταναστευτικών ροών, ενίσχυση της πίεσης στα ελληνικά σύνορα, και περαιτέρω όξυνση της ενεργειακής αβεβαιότητας στην περιοχή.
Τέλος, η Τουρκία επιχειρεί να εμφανιστεί στη Δύση ως ρυθμιστής του Κουρδικού Ζητήματος.
Εάν το πετύχει, μπορεί να ζητήσει ανταλλάγματα ανοχής ή στήριξης από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ – κάτι που θα μπορούσε να περιορίσει τις ελληνικές δυνατότητες διπλωματικής πίεσης ή ανάσχεσης της τουρκικής επιθετικότητας.
Αν το PJAK ενισχυθεί και λειτουργήσει υπόγεια υπέρ τουρκικών συμφερόντων, το Ιράν μπορεί να αντιμετωπίσει εσωτερική αποσταθεροποίηση.
Η Ελλάδα επηρεάζεται:
Από ενεργειακές διαδρομές (π.χ. αγωγούς, LNG),
Από σχέσεις ΕΕ–Ιράν και πιθανές κυρώσεις,
Από μεταναστευτικά κύματα μέσω Τουρκίας.
Το Ισραήλ βλέπει θετικά μια κουρδική πίεση στο Ιράν, αλλά δεν εμπιστεύεται την Τουρκία.
Εάν η Τουρκία καταφέρει να «αφομοιώσει» το PJAK, μπορεί να κλέψει χώρο επιρροής που παραδοσιακά προσδοκά η Ελλάδα μέσω των τριμερών σχημάτων (Ελλάδα–Ισραήλ–Κύπρος / Ελλάδα–Αίγυπτος–Κύπρος). Έτσι θα υπάρξει διάβρωση της περιφερειακής σύμπραξης αν η Τουρκία φανεί πιο «χρήσιμη» στους παραδοσιακούς εταίρους της Ελλάδας
www.bankingnews.gr
Η επί δύο δεκαετίες ταξινομημένη ως απειλή για την ασφάλεια, η συγκεκριμένη κουρδική οργάνωση φαίνεται πλέον να αντιμετωπίζεται από την Άγκυρα όχι μόνο ως «διαχειρίσιμος κίνδυνος», αλλά ως πιθανός στρατηγικός μοχλός πίεσης στο ιρανικό μέτωπο.
Είναι μία εξέλιξη, που αν και δεν φαίνεται με μία πρώτη ματιά, επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό την Ελλάδα.
Επί της ουσίας πρόκειται για έναν νέο μεγάλο κίνδυνο.
PJAK: Από αντάρτικη οργάνωση πιθανός σύμμαχος;
Το PJAK (Κόμμα για μια Ελεύθερη Ζωή στο Κουρδιστάν), ιδρύθηκε το 2004 από Ιρανούς Κούρδους που είχαν σχέσεις με το PKK.
Οι ένοπλες μονάδες του — οι Μονάδες Ανατολικού Κουρδιστάν — δρουν τόσο εντός του Ιράν όσο και στο ιρακινό Qadil.
Με ιδεολογικό ηγέτη τον Abdullah Ocalan και οργανική ένταξη στην Ένωση Κουρδικών Κοινοτήτων (KCK), το PJAK έχει πλέον εξελιχθεί σε υπολογίσιμο περιφερειακό παράγοντα — ειδικά μετά την κατάρρευση της ειρηνευτικής διαδικασίας Τουρκίας – PKK το 2015.
Ένα κρίσιμο γεγονός είναι ότι περίπου 35% των ενόπλων δυνάμεων του KCK σήμερα αποτελούνται από Ιρανούς Κούρδους, γεγονός που ενισχύει περαιτέρω την επιρροή του PJAK στα κουρδικά δρώμενα.
Η ηγεσία του (Amir Karimi και Peyman Wiyan) έχει καταφέρει να εδραιώσει έναν ρόλο με τοπική νομιμοποίηση και διασύνδεση, τόσο στην περιφέρεια όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Η Τουρκία αλλάζει πολιτική - Από την αντιπαλότητα στη στοχευμένη χρήση
Με τη σταδιακή αποδυνάμωση του PKK και την εξαγγελία αποχώρησής του από τον ένοπλο αγώνα το 2024, η Άγκυρα φαίνεται να εντοπίζει ευκαιρίες στη νέα ισορροπία δυνάμεων.
Ενδεικτικά:
• Το PJAK δεν έχει ακόμη διαλυθεί ή αφοπλιστεί επίσημα.
• Το ό Qadil. αποδίδει την αδράνεια στην απουσία του Ocalan από τη διαπραγματευτική διαδικασία.
• Ενδεχόμενη μεταφορά ένοπλης ισχύος του PKK στο PJAK θα μπορούσε να δημιουργήσει πίεση στο Ιράν.
Αυτό ενδέχεται να εξηγεί και την επιμονή της Άγκυρας να προσαρμόσει το συνέδριο του PKK στα τουρκικά συμφέροντα, σε μια προσπάθεια να επανακαθορίσει όχι μόνο τη δική της θέση, αλλά και τον ρόλο του PJAK στη μετά- Ocalan εποχή.
To PJAK προκαλεί πονοκέφαλο στο Ιράν
Το PJAK εμφανίζεται ως μια «ευέλικτη μεταβλητή» στο κουρδικό σύστημα δυνάμεων.
Από τη μία, αποτελεί πρόκληση για την Τεχεράνη, η οποία ανησυχεί από την αυξημένη του παρουσία στα βόρεια σύνορά της.
Από την άλλη, για την Τουρκία, το PJAK μπορεί να εξελιχθεί σε εργαλείο για την αποτροπή ιρανικής επέκτασης μέσω των Κούρδων — ειδικά αν η συνεργασία του PJAK με την Άγκυρα αποτρέψει την πρόσδεσή του στο ισραηλινό στρατόπεδο.
Η Τουρκία φαίνεται να επιχειρεί αυτό ακριβώς: να ενσωματώσει το PJAK σε μια νέα μορφή ελεγχόμενης ειρηνευτικής συμφωνίας, στην οποία οι Κούρδοι του Ιράν θα παίξουν ρόλο αντίστοιχο με αυτόν του Συριακού Εθνικού Στρατού (SNA) στη Βόρεια Συρία — δηλαδή ενός «υπό όρους» συμμάχου εντός μιας σφαίρας τουρκικής επιρροής.
Ιράν: Σκιά του μέλλοντος ή παράγοντας επανεξισορρόπησης;
Από το 2013, το Ιράν έχει εκφράσει ξεκάθαρες ανησυχίες για την προσέγγιση Τουρκίας–PKK.
Καθώς οι αντάρτες του PKK μετακινούνταν προς τα ιρανικά σύνορα, η Τεχεράνη διερωτήθηκε ανοιχτά ποιος θα ελέγχει το PJAK σε περίπτωση οριστικής τουρκο-κουρδικής συμφωνίας.
Η απάντηση σε αυτό παραμένει ασαφής, αλλά το ρίσκο για το Ιράν είναι εμφανές: ένα PJAK υπό τουρκική επιρροή θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μηχανισμό εσωτερικής αποσταθεροποίησης.
Για να το αποτρέψει, το Ιράν φαίνεται να εντείνει τις διπλωματικές του επαφές με το ό Qadil γνωρίζοντας ότι η γεωπολιτική ισορροπία με την Τουρκία δεν μπορεί να εξασφαλιστεί χωρίς έναν ισχυρό κουρδικό «αντίβαρο».
Το PJAK ως πυρήνας νέας τουρκικής πολιτικής για το Ιράν
Η Τουρκία του 2025 φαίνεται να κατανοεί πως δεν μπορεί να καθορίσει τις εξελίξεις στο Ιράν χωρίς να εμπλέξει ενεργά τις κουρδικές δυνάμεις που δρουν εντός του ιρανικού πλαισίου.
Με το PJAK να παραμένει στρατιωτικά ενεργό αλλά και πολιτικά αμφίσημο, η Άγκυρα διαβλέπει μια μοναδική ευκαιρία να μετατρέψει έναν ιστορικό αντίπαλο σε εργαλείο στρατηγικού ελέγχου — όχι μόνο απέναντι στο Ιράν, αλλά και στο ίδιο το κουρδικό κίνημα.
Το επόμενο διάστημα θα κρίνει κατά πόσο αυτή η προσέγγιση θα οδηγήσει σε ένα νέο κουρδικό ισοζύγιο δυνάμεων ή αν η υπερεπέκταση της τουρκικής πολιτικής θα φέρει νέα ρήγματα σε μια ήδη εύθραυστη περιφερειακή πραγματικότητα.
Πώς επηρεάζεται η Ελλάδα από τις εξελίξεις στην Τουρκία
Για την Ελλάδα, αυτή η εξέλιξη ενέχει πολλαπλές επιπτώσεις.
Πρώτον, αναδεικνύει την ικανότητα της Τουρκίας να μετατρέπει πρώην αντιπάλους σε γεωπολιτικά εργαλεία.
Εάν καταφέρει να αποκτήσει επιρροή εντός του Ιράν μέσω του PJAK, θα εδραιώσει μια τριπλή παρουσία σε Συρία, Ιράκ και Ιράν, ενισχύοντας τη στρατηγική της θέση στη Μέση Ανατολή.
Δεύτερον, η Τουρκία ενδέχεται να αποσπάσει πρόσκαιρα την προσοχή της από την Ανατολική Μεσόγειο, όμως η εμπειρία έχει δείξει ότι δεν εγκαταλείπει κανένα μέτωπο – απλώς τα διαχειρίζεται ταυτόχρονα. Ενδεχόμενη επιτυχία της στο κουρδικό μέτωπο μπορεί να της δώσει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση έναντι της Ελλάδας, τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Κύπρο.
Τρίτον, η αποσταθεροποίηση στο Ιράν – κάτι που ίσως προκύψει από την ενίσχυση του PJAK – μπορεί να έχει αντίκτυπο και στην Ελλάδα: αύξηση μεταναστευτικών ροών, ενίσχυση της πίεσης στα ελληνικά σύνορα, και περαιτέρω όξυνση της ενεργειακής αβεβαιότητας στην περιοχή.
Τέλος, η Τουρκία επιχειρεί να εμφανιστεί στη Δύση ως ρυθμιστής του Κουρδικού Ζητήματος.
Εάν το πετύχει, μπορεί να ζητήσει ανταλλάγματα ανοχής ή στήριξης από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ – κάτι που θα μπορούσε να περιορίσει τις ελληνικές δυνατότητες διπλωματικής πίεσης ή ανάσχεσης της τουρκικής επιθετικότητας.
Αν το PJAK ενισχυθεί και λειτουργήσει υπόγεια υπέρ τουρκικών συμφερόντων, το Ιράν μπορεί να αντιμετωπίσει εσωτερική αποσταθεροποίηση.
Η Ελλάδα επηρεάζεται:
Από ενεργειακές διαδρομές (π.χ. αγωγούς, LNG),
Από σχέσεις ΕΕ–Ιράν και πιθανές κυρώσεις,
Από μεταναστευτικά κύματα μέσω Τουρκίας.
Το Ισραήλ βλέπει θετικά μια κουρδική πίεση στο Ιράν, αλλά δεν εμπιστεύεται την Τουρκία.
Εάν η Τουρκία καταφέρει να «αφομοιώσει» το PJAK, μπορεί να κλέψει χώρο επιρροής που παραδοσιακά προσδοκά η Ελλάδα μέσω των τριμερών σχημάτων (Ελλάδα–Ισραήλ–Κύπρος / Ελλάδα–Αίγυπτος–Κύπρος). Έτσι θα υπάρξει διάβρωση της περιφερειακής σύμπραξης αν η Τουρκία φανεί πιο «χρήσιμη» στους παραδοσιακούς εταίρους της Ελλάδας
www.bankingnews.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.