Τετελεσμένα, κυριαρχικά δικαιώματα και ΑΟΖ
Τετελεσμένα, κυριαρχικά δικαιώματα και ΑΟΖ: Η τριπλή πρόκληση για την Αθήνα
Αντιμέτωπη με τριπλή πρόκληση βρίσκεται η Αθήνα, καθώς το τουρκολιβυκό Μνημόνιο παραμένει στο προσκήνιο, η Τουρκία επιδιώκει να επιβάλει τον δικό της «νόμο» στην Ανατολική Μεσόγειο, και η προσπάθεια της χώρας να κάνει ένα βήμα μπροστά με την αρχική δημοσιοποίηση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού φέρνει στην επιφάνεια τη σοβαρή εκκρεμότητα με την Αίγυπτο σχετικά με την πλήρη οριοθέτηση της ΑΟΖ.
Έτσι, διαμορφώνεται ένα «θερμό» σκηνικό σε όλο το τόξο, από τις εκβολές του Έβρου μέχρι το Καστελλόριζο και τα απώτατα όρια των ελληνικών θαλάσσιων ζωνών δυτικά της Κρήτης, το οποίο απαιτεί την ανάληψη πρωτοβουλιών ώστε να μην υπάρξουν τετελεσμένα εις βάρος της χώρας και η Ελλάδα να στείλει το μήνυμα ότι η άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της δεν τελεί υπό την «έγκριση» τρίτων μερών.
Ο τελευταίος κρίκος σε μια αλυσίδα αρνητικών γεγονότων είναι το περιστατικό με το ερευνητικό πλοίο S/V «FUGRO GAUSS», το οποίο πραγματοποιεί έρευνες για πόντιση καλωδίου στο πλαίσιο του εξαιρετικά σημαντικού έργου East to Med Data Corridor (EMC), ενός υποθαλάσσιου και χερσαίου καλωδιακού έργου οπτικών ινών, που θα συνδέσει την Ασία με την Ευρώπη μέσω της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου.
Το έργο υλοποιείται από κοινοπραξία στην οποία συμμετέχουν εταιρείες από την Ελλάδα (μεταξύ αυτών και η ΔΕΗ), τη Σαουδική Αραβία και την Κύπρο, και έχει ανακοινωθεί στη Διακυβερνητική Διάσκεψη Ελλάδας - Σαουδικής Αραβίας, η οποία είχε συγκληθεί το 2022 υπό την προεδρία του πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη και του πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.
Για τις ανάγκες των ερευνών, η Κύπρος είχε εκδώσει NAVTEX για έρευνες εντός της Κυπριακής ΑΟΖ. Όμως, η Τουρκία όχι μόνο εξέδωσε αντι-NAVTEX, κάνοντας λόγο για περιοχή της τουρκικής υφαλοκρηπίδας (όπως μονομερώς και αυθαίρετα έχει καταθέσει στον ΟΗΕ), αλλά και απαιτεί όλες οι εργασίες να συντονίζονται από τις «αρμόδιες» τουρκικές αρχές. Παράλληλα, μέσω του υπουργείου Άμυνας, εξαπέλυσε και ευθείες απειλές.
Ο εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Άμυνας, την Πέμπτη, έσπευσε να δηλώσει:
«Οποιεσδήποτε δραστηριότητες όπως η πόντιση καλωδίων/αγωγών ή η επιστημονική έρευνα στην υφαλοκρηπίδα μας πρέπει να συντονίζονται εκ των προτέρων με τη χώρα μας. Σύμφωνα με αυτόν τον κανόνα, διεξάγουμε πάντα την απαραίτητη παρακολούθηση, αποτρέποντας οποιαδήποτε μη εξουσιοδοτημένη δραστηριότητα στην υφαλοκρηπίδα μας, και δεν επιτρέπουμε δραστηριότητες ή έργα (όπως το Έργο Διασύνδεσης GREAT CONNECTOR) που αγνοούν τη χώρα μας.
Στο πλαίσιο της προσέγγισής μας, η ανακοίνωση NAVWARN, που εκδόθηκε στις 5 Αυγούστου 2025, σχετικά με τις γεωφυσικές έρευνες που διεξήγαγε το πλοίο FUGRO GAUSS με σημαία Γιβραλτάρ, διαπιστώθηκε ότι έχει παραβιάσει την υφαλοκρηπίδα μας. Στη συνέχεια, το υπουργείο Εξωτερικών μας εξέδωσε τις απαραίτητες προειδοποιήσεις και το υπουργείο μας εξέδωσε την αντι-NAVTEX του.
Επιπλέον, τα αεροπορικά και ναυτικά μας μέσα έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή για να λάβουν τις απαραίτητες προφυλάξεις. Οι δραστηριότητες του εν λόγω πλοίου παρακολουθούνται στενά. Σε περίπτωση που επιχειρήσουν να παραβιάσουν την υφαλοκρηπίδα μας, θα ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα επιτόπου».
Δεν είναι τυχαίο ότι η Άγκυρα κάνει αναφορά στην περίπτωση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου–Κρήτης (GSI), καθώς η αντίδρασή της με τη διακοπή των εργασιών του πλοίου Ievoli Relume τον Ιούλιο του 2024, έξω από την Κάσο, αποτελεί πλέον το «μοντέλο» που θέλει να επιβάλει η Τουρκία σε όλα τα έργα που γίνονται σε διεθνή ύδατα και για τα οποία, μάλιστα, δεν απαιτείται η έκδοση ειδικής άδειας.
Το πλοίο S/V FUGRO GAUSS συνέχιζε μέχρι το πρωί της Παρασκευής τις έρευνές του σε οριοθετημένη κυπριακή ΑΟΖ, το πλοίο διέκοψε τις έρευνες και κατευθύνθηκε προς τη Μάλτα. Δεν υπήρξε καμιά ανακοίνωση άλλα εκτιμάται ότι το πλοίο υποχρεώθηκε να διακόψει τις έρευνες λόγω των τουρκικών απειλών και προειδοποιήσεων.
Η Αθήνα και το υπουργείο Ναυτιλίας έχουν εγκρίνει τη συνέχιση των ερευνών σε περιοχή ελληνικής αρμοδιότητας, χωρίς όμως να έχει ανανεωθεί η άδεια αυτή, η οποία αρχικά αφορούσε έρευνες μέχρι τις 11 Αυγούστου.
Έτσι, τίθεται το ερώτημα εάν η Τουρκία θα κατορθώσει να επιβάλει και πάλι, μέσω της πολιτικής των απειλών, την αναστολή των εργασιών για αυτό το πολύ σημαντικό έργο.
Η πρόκληση για την Αθήνα είναι, φυσικά, μετά το επεισόδιο της Κάσου και τη διακοπή των εργασιών για την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου - Κρήτης, να μην υπάρξει ένα νέο επικίνδυνο τετελεσμένο.
Όμως για την Αθήνα, ένα πρόσθετο πρόβλημα αποτελεί και η δημοσιοποίηση εκ μέρους της Αιγύπτου, με ρηματική διακοίνωση προς την ελληνική πρεσβεία στο Κάιρο, των γνωστών θέσεών της, οι οποίες δημιουργούν ένα σοβαρό εμπόδιο για την προώθηση της κρίσιμης για την Ελλάδα ολοκλήρωσης της συμφωνίας μερικής οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών.
Η ρηματική διακοίνωση του Καΐρου ήρθε ως αντίδραση στη δημοσίευση του χάρτη του ελληνικού Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, ο οποίος αποτύπωνε τα απώτατα δυνητικά όρια της ελληνικής ΑΟΖ, με την επισήμανση ότι εκκρεμούν οι συμφωνίες με τις άλλες παράκτιες χώρες για την οριοθέτησή της.
Η αντίδραση του Καΐρου ως προς το περιεχόμενό της δεν προκάλεσε έκπληξη, καθώς πρόκειται για γνωστές θέσεις, που εξάλλου ήταν και ο λόγος για τον οποίο το 2020 επιλέχθηκε η μερική οριοθέτηση, η οποία ανατολικά έφτασε μέχρι τον 28ο Μεσημβρινό.
Ένας ακόμη σοβαρός λόγος είναι ότι η Αίγυπτος, ακόμη και στην πιο τεταμένη φάση των σχέσεων Τουρκίας - Αιγύπτου, δεν θέλει να προχωρήσει σε πλήρη οριοθέτηση με την Ελλάδα εάν αυτή θα ακυρώνει τις τουρκικές διεκδικήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, ανοίγοντας ένα ακόμη μέτωπο με την Άγκυρα.
Οι Αιγύπτιοι αποδέχονται μεν την αρχή της μέσης γραμμής, αλλά για τα νησιά επιζητούν μειωμένη και αναλογική επήρεια σε θαλάσσιες ζώνες – θέση που «κερδήθηκε» ήδη το 2020, όταν η Ελλάδα, λόγω της ανάγκης άμεσης αντίδρασης στο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, αποδέχθηκε μειωμένη επήρεια για Ρόδο, Κάσο, Κάρπαθο, ακόμη και για την Κρήτη.
Όμως, εάν η αιγυπτιακή θέση γινόταν αποδεκτή ανατολικά του 28ου Μεσημβρινού, τότε θα ερχόταν να δικαιώσει την τουρκική διεκδίκηση – η οποία βεβαίως είναι μαξιμαλιστική, καθώς απαιτεί τα ελληνικά νησιά να περιοριστούν στα χωρικά ύδατα των 6 ν.μ.
Παράλληλα, η Αθήνα, επιχειρώντας να κρατήσει ζωντανή τη διαδικασία με τη Λιβύη και να αποφευχθούν επικίνδυνα τετελεσμένα, μετά την απάντηση που έδωσε στον ΟΗΕ, έχει ενημερώσει μέσω της διπλωματικής οδού την κυβέρνηση της Τρίπολης για την ετοιμότητά της να ξεκινήσουν επίσημες διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ, ανακοινώνοντας μάλιστα ότι επικεφαλής των συνομιλιών θα αναλάβει η υφυπουργός Εξωτερικών, Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου.
Η Αθήνα αναμένει την απάντηση της κυβέρνησης Ντμπέιμπα, η οποία θα αποκαλύψει και τις πραγματικές προθέσεις της Τρίπολης. Ταυτόχρονα, προσπαθώντας να τηρήσει λεπτές ισορροπίες στο ευαίσθητο πολιτικό σκηνικό της Λιβύης, έχει ενημερώσει για την πρωτοβουλία έναρξης διαλόγου και την πλευρά Χαφτάρ, καθώς εκκρεμεί στο κοινοβούλιο (χωρίς να έχει τεθεί ακόμα στην ημερήσια διάταξη) το σοβαρότατο ζήτημα της ψηφοφορίας για την κύρωση του Τουρκολιβυκού Μνημονίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.