Ο σχεδιασμός έκτακτης ανάγκης ξεκινά

 

 

Παρασκευή 26/09/2025

Ο σχεδιασμός έκτακτης ανάγκης ξεκινά - Το κρυφό μήνυμα από τη χειραψία Τουρκίας και Ιράν - Ανησυχία στο ΝΑΤΟ

Το πρόβλημα δεν είναι η τουρκική επιθυμία για αυτονομία, αλλά η τριβή που επιβάλλεται στη συλλογική άμυνα όταν η αυτονομία επιδεικνύεται σε σκηνικά που σχεδιάστηκαν από το Πεκίνο και τη Μόσχα

Στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) στο Τιαντζίν της Κίνας, ο Τούρκος πρόεδρος, Recep Tayyip Erdogan, και ο Ιρανός πρόεδρος, Masoud Pezeshkian, έδωσαν τα χέρια, ανακοινώνοντας μια στρατηγική στροφή με επιχειρησιακές συνέπειες που οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ δεν μπορούν πλέον να αγνοούν.
Ο SCO είναι ένα μπλοκ που οικοδομήθηκε από το Πεκίνο και τη Μόσχα για να αντισταθμίσει τη δυτική ισχύ. Το Ιράν είναι πλήρες μέλος από το 2023. Η Τουρκία, σύμμαχος του ΝΑΤΟ, συμμετείχε ως εταίρος διαλόγου, προσδίδοντας αξιοπιστία στη συμμαχία αυτή, η οποία έχει σχεδιαστεί για να αντιτίθεται στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Οι επιπτώσεις είναι χειροπιαστές. Το πολιτικό θέατρο στο SCO μεταφράζεται σε επιτρεπτικό χώρο για ροές εφοδιαστικής, χρηματοδότησης και τεχνολογίας που διαβρώνουν τις κυρώσεις και δυσχεραίνουν τον συντονισμό των συμμάχων. Η συμμετοχή της Τουρκίας προσφέρει στο Ιράν διπλωματικό οξυγόνο, πιθανούς οικονομικούς διαύλους και μια οδό προς την κανονικοποίηση της συνεργασίας.
Το επιχειρησιακό ερώτημα δεν είναι η ρητορική της Άγκυρας αλλά ποιες δυνατότητες και σχέσεις καθιστά εφικτές αυτό το φόρουμ. Αν τα τουρκικά υπουργεία, οι κρατικές επιχειρήσεις ή οι αμυντικές βιομηχανίες αξιοποιήσουν τους μηχανισμούς του SCO για να επεκτείνουν την επαφή τους με Ρώσους και Ιρανούς ομολόγους, το αποτέλεσμα θα είναι πίεση στους ελέγχους εξαγωγών, στη χρηματοπιστωτική συμμόρφωση και στην αποσυμφόρηση πληροφοριών.

Η ισορροπία της Τουρκίας

Κάποιοι θα ισχυριστούν ότι η Τουρκία ισορροπεί ανάμεσα σε κέντρα ισχύος ώστε να μεγιστοποιεί την επιρροή της. Αυτή η θέση όμως αγνοεί την κλίμακα και την κατεύθυνση. Όταν ένας σύμμαχος του ΝΑΤΟ προσφέρει πολιτική κάλυψη σε ένα μπλοκ τοποθετημένο απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες, και το πράττει δίπλα σε κράτος που η Ουάσιγκτον έχει ορίσει ως χορηγό της τρομοκρατίας, το κόστος δεν είναι θεωρητικό. Εκδηλώνεται σε θολές γραμμές συμμόρφωσης, σε αμφισβητούμενες μεταφορές τεχνολογίας και σε σχεδιασμό που πρέπει να υπολογίζει τη μειωμένη αξιοπιστία της Τουρκίας.
Το πρόβλημα δεν είναι η τουρκική επιθυμία για αυτονομία, αλλά η τριβή που επιβάλλεται στη συλλογική άμυνα όταν η αυτονομία επιδεικνύεται σε σκηνικά που σχεδιάστηκαν από το Πεκίνο και τη Μόσχα.

Η Ουάσιγκτον πρέπει να περάσει από την ανησυχία στην πολιτική. Το State Department θα πρέπει να ζητήσει επίσημα από την Άγκυρα να εξηγήσει ποιες δεσμεύσεις έχει αναλάβει ή προτίθεται να αναλάβει υπό την αιγίδα του SCO, συμπεριλαμβανομένης οποιασδήποτε συμμετοχής σε θέματα ασφάλειας ή αστυνόμευσης με τη Μόσχα ή την Τεχεράνη. Αυτό το αρχείο έχει σημασία διότι οι σύμμαχοι πρέπει να γνωρίζουν αν η Τουρκία προσφέρεται να καθίσει σε αίθουσες όπου οι αντίπαλοι της Δύσης διαμορφώνουν αντιαμερικανική στρατηγική. Το Κογκρέσο των ΗΠΑ θα πρέπει να ξεκινήσει επανεξέταση της στρατιωτικής και χρηματοπιστωτικής βοήθειας προς την Τουρκία και να θέσει ως προϋπόθεση για μελλοντική υποστήριξη την επαληθεύσιμη ευθυγράμμισή της με τη στάση του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένης της αυστηρότερης εποπτείας της τεχνολογίας υπό καθεστώς ελέγχου εξαγωγών, της αμυντικής βιομηχανικής συνεργασίας και της πρόσβασης σε αμερικανική χρηματοδότηση.

Σε συναγερμό το ΝΑΤΟ

Το ΝΑΤΟ πρέπει επίσης να διενεργήσει μια κατεπείγουσα αξιολόγηση διαχωρισμού. Το μήνυμα του SCO απαιτεί αυστηρότερη ρύθμιση του ποιος έχει πρόσβαση σε τι και πότε. Ο σχεδιασμός για την αεράμυνα και αντιπυραυλική άμυνα, η ναυτική παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο και στη Μαύρη Θάλασσα, καθώς και η κοινή συλλογή και ανάλυση πληροφοριών θα πρέπει να δοκιμαστούν απέναντι σε σενάρια στα οποία τα τουρκικά συμφέροντα αποκλίνουν από τις συμμαχικές προτεραιότητες. Αυτό είναι προνοητικότητα, όχι πρόκληση. Αν δεν γίνει, η συμμαχία θα έχει αποτύχει να χτίσει προστατευτικά κιγκλιδώματα για τις πηγές, τις μεθόδους και τη συνοχή του πολέμου.

Τα τουρκικά συμφέροντα

Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να καταστήσουν σαφές ότι τα οφέλη που επιδιώκει η Άγκυρα -εκσυγχρονισμός του στόλου αεροσκαφών της, βαθύτερη βιομηχανική συνεργασία, προνομιακές γραμμές πληροφοριών και εκπαίδευσης- εξαρτώνται από επιλογές που ενισχύουν, και όχι αποδυναμώνουν, τη συμμαχία που αποτρέπει τη Ρωσία και περιορίζει το Ιράν.
Η στρατηγική ασάφεια μπορεί να εξυπηρετεί την εσωτερική πολιτική της Άγκυρας, αλλά είναι ασύμβατη με συμμαχικά συστήματα που στηρίζονται στην εμπιστοσύνη. Το τίμημα της προσπάθειας να μεσολαβήσει κανείς ανάμεσα σε μπλοκ είναι ότι και οι δύο πλευρές θα αμφισβητήσουν την αξιοπιστία. Και η πλευρά που διαχειρίζεται τους θεσμούς που χρειάζεσαι θα δράσει βάσει αυτής της αμφιβολίας.
Τίποτα από αυτά δεν απαιτεί εχθρότητα προς την Τουρκία ή αδιαφορία για τις θεμιτές ανησυχίες της. Απαιτεί σαφήνεια ως προς τις συνέπειες των επιλογών. Η Άγκυρα βρίσκεται στον άξονα Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Καυκάσου και θέλει περιθώριο ελιγμών. Όμως το βάθος δεν ισοδυναμεί με ουδετερότητα. Όταν αυτός ο ελιγμός χρησιμοποιείται για να νομιμοποιήσει φόρουμ που ενοποιούν τη δύναμη της Ρωσίας, της Κίνας και του Ιράν, τότε ο ελιγμός γίνεται φορέας για τους αντιπάλους. Το αποτέλεσμα δεν είναι μόχλευση για την Τουρκία, είναι μόχλευση για όσους προτιμούν μια διαιρεμένη συμμαχία.

Το μήνυμα σε ΝΑΤΟ

Η χειραψία στο Τιαντζίν είναι, επομένως, ένα σημείο απόφασης. Η Ουάσιγκτον και το ΝΑΤΟ δεν χρειάζεται να υπεραντιδράσουν, αλλά πρέπει να αποφασίσουν αν θα το αντιμετωπίσουν ως business as usual ή ως σήμα ότι η Τουρκία μετατοπίζεται με τρόπους που απαιτούν επαναξιολόγηση της σχέσης ασφαλείας. Ο σχεδιασμός έκτακτης ανάγκης πρέπει να ξεκινήσει: εναλλακτικές βάσεις και διαδρομές εφοδιαστικής για κρίσιμες αποστολές, αυστηρότερη κοινοποίηση τεχνολογίας και ένα πλαίσιο επανασύστασης της συνεργασίας αν η Άγκυρα επιλέξει να επιβεβαιώσει ξανά τις δεσμεύσεις της. Αν, αντίθετα, η Άγκυρα εμβαθύνει τους δεσμούς της με την τροχιά του SCO, η συμμαχία πρέπει να είναι έτοιμη να λειτουργήσει με μια Τουρκία που είναι τυπικά στο ΝΑΤΟ αλλά λειτουργικά ημι-ευθυγραμμισμένη με έναν αντίπαλο μπλοκ. Ο σχεδιασμός για αυτή την πιθανότητα σήμερα θα προστατεύσει την αποτρεπτική ισχύ των συμμάχων αύριο.

www.bankingnews.gr