Τζόρτζια Μελόνι © EPA/FILIPPO ATTILI/CHIGI PALACE PRESS OFFICE HANDO

 Ζωρζέτ Ζολώτα

Η σύγκρουση της Μελόνι με τις ιταλικές τράπεζες και η παρέμβαση της Κομισιόν

Φόροι, συγχωνεύσεις και γεωπολιτική στη συνεχιζόμενη κόντρα της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι με τις ιταλικές τράπεζες.

 

Οι επιφυλάξεις της Ιταλίδας πρωθυπουργού, Τζόρτζια Μελόνι, για τη στήριξη της Ουκρανίας με την αξιοποίηση των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων της Μόσχας αποτέλεσε ασπίδα ασφαλείας για τις ρωσικές δραστηριότητες της UniCredit, της δεύτερης μεγαλύτερης τράπεζας στην Ιταλία. Η τελική απόφαση της ΕΕ να παράσχει διετές δάνειο 90 δισ. ευρώ στην Ουκρανία χωρίς να αναμειχθούν τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας απομάκρυνε τον κίνδυνο να απαντήσει το Κρεμλίνο με ενέργειες εις βάρος των ευρωπαϊκών οντοτήτων που διατηρούν παρουσία στη ρωσική αγορά. Είναι μια από τις λίγες περιστάσεις, που η στάση της Μελόνι είναι ευθυγραμμισμένη με την Unicredit ή τον ευρύτερο τραπεζικό κλάδο.

Ο τραπεζικός κλάδος της Ιταλίας βρίσκεται διαρκώς κάτω από το μικροσκόπιο της κυβέρνησης Μελόνι. Φέτος, η περαιτέρω αύξηση του Περιφερειακού Φόρου στις Παραγωγικές Δραστηριότητες (IRAP) για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τους ασφαλιστικούς ομίλους προκάλεσε την αντίδραση του επικεφαλής της Intesa SanPaolo, Κάρλο Μεσίνα, και όχι μόνο. «Δεν βλέπω γιατί πρέπει να καταλήγουμε κάθε μέρα στις εφημερίδες ως κατηγορούμενοι. Εδώ και δύο μήνες, ο κλάδος διαπομπεύεται» είχε δηλώσει προ διμήνου, στο πλαίσιο συνέντευξης που παραχώρησε στην ιταλική εφημερίδα II Sole 24 Ore.

Κριτική έχει διατυπωθεί, επίσης, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τις παρεμβάσεις της ιταλικής κυβέρνησης στη σύναψη τραπεζικών συμφωνιών, είτε ενθαρρύνοντας την εξαγορά της Mediobanca από την Monte dei Paschi di Siena (MPS), είτε μπλοκάροντας την απόκτηση της Banco BPM από την UniCredit, χάρη στη νομοθεσία των «χρυσών κανόνων».

Γιατί η Μελόνι στοχεύει τις ιταλικές τράπεζες

Η κυβέρνηση Μελόνι έθεσε στο στόχαστρο τις ιταλικές τράπεζες σε δυο ανεξάρτητα μέτωπα. Αφενός εντείνει τη φορολογία τους για να καταφέρει να χρηματοδοτήσει μέτρα υπέρ των νοικοκυριών και του κοινωνικού κράτους. Αφετέρου, επιδιώκει ξεκάθαρα τη δημιουργία ενός τρίτου τραπεζικού πόλου, που θα περιορίσει τους πρωταγωνιστικούς ρόλους των Intesa SanPaolo και UniCredit στον εγχώριο κλάδο.

Ειδικότερα σε αυτό το πεδίο, η κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι υποστήριξε ενεργά τη συγχώνευση της MPS, της παλαιότερης τράπεζας του κόσμου, με τη Mediobanca. Η Banco BPM, παράλληλα, απέφυγε μια εξαγορά από την UniCredit, κυρίως λόγω των παρεμβάσεων της ιταλικής κυβέρνησης και της αξιοποίησης των «χρυσών εξουσιών». Οι «χρυσές εξουσίες» της Ιταλίας επιτρέπουν στο κράτος να ελέγχει και ενδεχομένως να μπλοκάρει ξένες επενδύσεις ή εταιρικές αποφάσεις σε στρατηγικούς τομείς, προκειμένου να διασφαλίσει τα εθνικά συμφέροντα και την ασφάλεια.

Παρόλο που η MPS ήδη έχει αποκτήσει τη Mediobanca, ο ιταλικός Τύπος υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση Μελόνι θέλει να γίνει ένα ακόμη βήμα με τη μελλοντική συγχώνευση MPS-BPM, προκειμένου να δημιουργηθεί ο τρίτος μεγάλος τραπεζικός όμιλος στην Ιταλία. Μάλιστα, η BPM απέκτησε πρόσφατα ένα 5% των μετοχών της MPS μέσω δημόσιας πώλησης του κράτους. Υπενθυμίζουμε ότι το ιταλικό κράτος διέσωσε την MPS το 2017, μειώνοντας έκτοτε το μερίδιο του σταδιακά από το 68% στο 15% υπό την πίεση και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

• Διαβάστε ακόμη: Τραπεζικό θρίλερ στην Ιταλία: Eρευνάται για μυστικές συμφωνίες ο CEO της Monte dei Paschi

Κοινωνική πολιτική και τράπεζες: η δημοσιονομική συνταγή της Τζόρτζια Μελόνι

Στον προϋπολογισμό της περιόδου 2026-2028, η κυβέρνηση Μελόνι ενέκρινε μια φορολογική επιβάρυνση 11 δισ. ευρώ εις βάρος του χρηματοπιστωτικού κλάδου. Αυτό το σχέδιο περιλαμβάνει αύξηση του περιφερειακού εταιρικού φόρου (IRAP) κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες αλλά και μια ελάφρυνση με την παράταση της αναστολής των αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων (deferred tax assets). Η νέα προσέγγιση έχει σχεδιαστεί, ώστε να αποτραπεί μια αστάθεια της αγοράς. Η αντίδραση του Μεσίνα πυροδοτήθηκε από τα σχέδια της Ρώμης να αυξήσει τον IRAP.

Η κόντρα τραπεζών και Μελόνι ξεκίνησε προ διετίας. Προκειμένου να χρηματοδοτήσει ορισμένα μέτρα για τη στήριξη των νοικοκυριών και την ενίσχυση των κοινωνικών δαπανών χωρίς επιπτώσεις στο δημοσιονομικό έλλειμμα, η Μελόνι επέβαλε προ διετίας στις τράπεζες έκτακτο φόρο 40% στα υπερκέρδη, που προέκυπταν από τη διαφορά ανάμεσα στα υψηλά επιτόκια δανεισμού και τα χαμηλά επιτόκια των καταθέσεων. Ήταν μια περίοδος που το κόστος δανεισμού στην Ευρωζώνη ήταν ιδιαίτερα υψηλό, καθώς η ΕΚΤ προσπαθούσε να θέσει υπό έλεγχο τις μεγάλες ανατιμήσεις σε ενέργεια και τρόφιμα.

Λόγω της αναταραχής που προκλήθηκε στις αγορές της Ιταλίας, αλλά και της κριτικής που ασκήθηκε από την ΕΚΤ, η Ρώμη αναθεώρησε τα μέτρα, επιβάλλοντας τελικά ένα πλαφόν, έτσι ώστε ο φόρος να μην υπερβαίνει το 0,1% του συνολικού ενεργητικού των τραπεζών. Δόθηκε, επίσης, η δυνατότητα να αυξήσουν τα κεφαλαιακά τους αποθέματα, αντί να πληρώσουν τον φόρο, μια επιλογή που επέλεξαν αρκετές τράπεζες, καθιστώντας έτσι ουδέτερο το μέτρο σε μεγάλο βαθμό.

Έναν χρόνο μετά, δηλαδή το 2024, η κυβέρνηση Μελόνι κατέληξε σε συμφωνία με τις τράπεζες για τη δέσμευση ενός σκέλους των αναβαλλόμενων φορολογικών τους απαιτήσεων (DTAs – Deferred Tax Assets), ένα μέτρο που στόχευε και πάλι στη δημιουργία εσόδων χωρίς άμεσο αντίκτυπο στα κέρδη. Σήμερα, η κυβέρνηση Μελόνι αύξησε τον IRAP στο 6,65%, από το 4,65% για τις τράπεζες, και στο 7,9% από το 5,9% για τις ασφαλιστικές εταιρείες για τη διετία 2026-2028, με στόχο την άντληση περίπου 11 δισ. ευρώ.

Ο Κάρλο Μεσίνα της Intesa SanPaolo υπενθύμισε, στο μεταξύ, έναν ακόμη ρόλο των τραπεζών, αυτόν του χρηματοδότη του ιταλικού κράτους. «Οι ιταλικές τράπεζες ανέκαθεν κάλυπταν τις εκδόσεις δημοσίου χρέους και έτσι βρίσκω αυτήν τη στάση απέναντι στο τραπεζικό σύστημα λανθασμένη σε μια χώρα που πρέπει ακόμα να λύσει το πρόβλημα χρέους της» δήλωσε ο Ιταλός τραπεζίτης. Πράγματι, οι ιταλικές τράπεζες κρατούν περίπου το 20% των κρατικών ομολόγων, ένα σημαντικό μερίδιο σε μια χώρα-μέλος της Ευρωζώνης που το δημόσιο χρέος κινείται στο 135% του ΑΕΠ.

https://www.powergame.gr