Ο Ιανός του καπιταλισμού

By Σαράντος Λέκκας on 15 Ιανουαρίου 2025

Η κερδοσκοπία έχει δυο πρόσωπα, είναι σαν τον Ιανό, το θεό της δυαδικότητας, είναι αποδεκτή όταν ελέγχεται από τους αρχιερείς του καπιταλιστικού συστήματος και μη αποδεκτή όταν προέρχεται από εκφάνσεις του συστήματος που δεν ελέγχονται.

Η ενεργειακή κερδοσκοπία που ήδη συμπληρώνει τρία χρόνια εξ αφορμής του πολέμου στην Ουκρανία αλλά και της πράσινης μετάβασης πέρα από τις εξ επαγγέλματος κορώνες διαφόρων πολιτικών έχει γίνει αποδεκτή ως κάτι το φυσιολογικό παρότι έχει διαμορφώσει ιδιαίτερα σκληρές συνθήκες διαβίωσης και δραστηριότητας νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Το κερδοσκοπικό πάρτη της ανεξέλεγκτης πλατφόρμας συναλλαγών TTF στο χρηματιστήριο του Άμστερνταμ προσδιορίζει τις τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη κατά 80%.

Στην αρχή η πλατφόρμα ήταν μια απλή θυγατρική εταιρεία της Gasunie Transport Services B.V. που είναι διαχειριστής του συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου της Ολλανδίας και στη πορεία πουλήθηκε στην  εταιρεία χρηματοοικονομικών υπηρεσιών των ΗΠΑ,  Intercontinental Exchange Inc. κύριοι μέτοχοι της οποίας είναι οι Vanguard, Black Rock, State Street, Capital Research, Morgan Stanley, Geode and Lazard.

Η ολλανδική πλατφόρμα  αναπτύχτηκε ταχύτητα στην βάση   κινήτρων που έδωσε η κυβέρνηση της Ολλανδίας με κυριότερο την  απαλλαγή της από κάθε έλεγχο εποπτικής Αρχής, έτσι κατάφερε μέσα σε πολύ λίγα χρόνια να αποκτήσει μεγάλη ρευστότητα και να υποσκελίσει την αντίστοιχη  βρετανική, που έδινε τον τόνο στην αγορά μέχρι το 2017.

Το TTF συγκέντρωσε σχεδόν το 80% της ρευστότητας της αγοράς αερίου στην Ευρώπη, αποτέλεσμα της αύξησης των συναλλαγών αντιστάθμισης και διαχείρισης κινδύνου και των κερδοσκοπικών συναλλαγών από μεγάλους traders και κερδοσκοπικά funds με αποτέλεσμα να αποτελέσει τη βάση τιμολόγησης του αερίου στην Ευρώπη.

Η σύνδεση της τιμής του φυσικού αερίου με ένα χρηματιστηριακό προϊόν που ελέγχονταν από κερδοσκόπους μιας και ο όγκος των πραγματικών συναλλαγών  αντιπροσωπεύει μόλις το 10% των συνολικών συναλλαγών ενώ το υπόλοιπο 90% αφορά σε  οικονομικά στοιχήματα οδήγησε στον εγκλωβισμό των καταναλωτών σε ένα σύστημα ανεξέλεγκτης κερδοσκοπίας.

Και  μόνο το γεγονός ότι σε ετήσια βάση από τα 700 εκατομμύρια κυβικά φυσικού αερίου που ανταλλάσσονται στο Άμστερνταμ μόνο τα 412 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων αφορούν σε  πραγματικής κατανάλωσης.

Στην συγκεκριμένη πλατφόρμα πραγματοποιούνται όλες οι συναλλαγές φυσικού αερίου, που δεν καλύπτονται από διμερή κλειστά μακροπρόθεσμα συμβόλαια.

Όμως όπως προαναφέραμε η συγκεκριμένη κερδοσκοπία είναι αποδεκτή αφού ελέγχεται από τους λίγους και ισχυρούς.

Για να δούμε όμως και ένα παράδειγμα μη ελεγχόμενης κερδοσκοπίας που εξελίχθητε πριν ακριβώς μια 4ετια, ανεξάρτητα εάν οι πρωταγωνιστές του είχαν άγνοια κινδύνου δεδομένου ότι στον χρηματοοικονομικό τομέα ο ρομαντισμός είναι ταυτόσημος της ουτοπίας.

Το να ισχυρίζεται κάποιος ότι μπορεί η καθεστηκυία τάξη να κλονιστεί εξ αιτίας μιας πρόσκαιρης αμφισβήτησης του συστήματος, όπως και ότι μπορεί μια ευκαιριακή ανταρσία να μεταβάλει το δομημένο αυτό σύστημα είναι εκτός πραγματικότητας.

Είναι έτσι κατασκευασμένος ο χρηματοοικονομικός τομέας που μπορεί να αιφνιδιαστεί από ένα συγχρονισμένο χτύπημα και να αποσυντονιστεί πρόσκαιρα, όμως οι δικλίδες ασφαλείας που έχει διαμορφώσει προσφέρουν τείχος ικανό να προσγειώσει κάθε ευφάνταστη μικροεπανάσταση.

Ζούμε πάνω από μια δεκαετία υπό καθεστώς πλεονάζουσας ρευστότητας, με τις κεντρικές τράπεζες να δημιουργούν συνεχώς χρήματα , στην αρχή για την αντιμετώπιση της χρηματοοικονομικής κρίσης του 2008 και στην συνέχεια για την αντιμετώπιση της πανδημίας.

Η πλεονάζουσα ρευστότητα προωθεί κάθε είδους κερδοσκοπική πρακτική με αποτέλεσμα η απομάκρυνση από την υγιή οικονομική πραγματικότητα να δίνει την ψευδαίσθηση ότι τα παιχνίδια της κερδοσκοπίας είναι προσβάσιμα  για όλους.

Ειδικά όταν οι πλατφόρμες ηλεκτρονικών συναλλαγών είναι διαθέσιμες στον καθένα και πολλές φορές χωρίς κόστος τότε η ψευδαίσθηση αποκτά ιδιότητες επιβεβαίωσης των προσωπικών υποτιθέμενων ευκαιριών.

Ο κυβερνοχώρος παράλληλα φέρνει πιο κοντά και σε άμεσο χρόνο τις επιμέρους προσωπικές αναζητήσεις οπότε το κατάλληλο υπόβαθρο διαμορφώνεται γρήγορα και κυρίως πειστικά.

Εάν γυρίσουμε το χρόνο πίσω στην πολύκροτη υπόθεση της μετοχής της Game Stop που εξελίχθηκε στα τέλη Ιανουάριου 2021 και χαρακτηρίστηκε ως μια μικρή επανάσταση θα διαπιστώσουμε ότι το μέγεθος της ψευδαίσθησης από τέτοιου είδους συγκυριακούς παράγοντες είναι ιδιαίτερα μεγάλο.

Χαρακτηρίστηκε ως κίνημα των μικροεπενδυτών , ως ανταρσία , ως πράξη αμφισβήτησης του status της Wall Street.

Χαρακτηρισμοί που συγκινούν, που φέρνουν  στο θυμικό την πάλη Δαβίδ με Γολιάθ, όμως χαρακτηρισμοί που ξεχνούν ότι στο σύγχρονο χρηματοπιστωτικό παιχνίδι ο Γολιάθ δεν είναι ένα απλό φυσικό πρόσωπο αλλά ένα παντοδύναμο σύστημα με παράπλευρες συνιστώσες που στις δύσκολες για αυτό στιγμές ενεργοποιούνται και δείχνουν προς πάσα κατεύθυνση ποιος είναι ο άρχοντας του παιχνιδιού.

Μόλις οι απώλειες όσων είχαν σορτάρει την μετοχή της Game Stop ξέφυγαν και ο κίνδυνος συστημικού βραχυκυκλώματος διογκώθηκε αμέσως οι άρχοντες του σύμπαντος απαγόρευσαν νέες αγορές μέσω της διαδικτυακής πλατφόρμας με την δικαιολογία των επιπλέον εγγυήσεων αφού η τιμή της μετοχής είχε αυξηθεί και σε δεύτερο χρόνο όταν καταλάγιασε το φαινόμενο την αναζήτηση ευθυνών από τις ομοσπονδιακές αρχές των ΗΠΑ για το ενδεχόμενο χειραγώγησης και καταστρατήγησης των κανόνων της χρηματοπιστωτικής αγοράς.

Στην ουσία ότι έχει διαμορφωθεί για τις ανάγκες του συστήματος, όπως για παράδειγμα το σορτάρισμα μετοχών είναι θεμιτό και εντός των προδιαγραφών λειτουργίας μιας αγοράς ενώ ότι εκπορεύεται από τους μικροεπενδυτές και αλλοιώνει το status των μεγάλων παικτών αποτελεί χειραγώγηση και καταστρατήγηση.

Αυτή είναι η ηθική που προβάλει το σύστημα, αυτός είναι ο τρόπος λειτουργίας των αγορών που επιζητούν οι άρχοντες του σύμπαντος.

Η τακτική ομάδας μικροεπενδυτών που διαμορφώθηκε μέσω των κοινωνικών δικτύων και υλοποιήθηκε μέσω πλατφόρμας ηλεκτρονικών εκτίναξε την μετοχή μιας παραπαίουσας εταιρείας ερχόμενη σε αντίθεση με την αντίστροφη τακτική των Hedge funds να ποντάρουν στην πτώση της μετοχής με την βοήθεια δανεικών μετοχών και τής πρακτικής του σορταρίσματος.

Αυτό το συμβάν χαρακτηρίστηκε ως επανάσταση, ως ένα κοινωνικό φαινόμενο της τότε συγκυρίας, ως αμφισβήτηση του συστήματος.

Τίποτα από αυτά δεν ήταν.

Οι σχεδιαστές της εκτόξευσης της μετοχής της Game Stop αλλά και του αργυρού που συντελέστηκε την ίδια περίοδο αλλά σε μικρότερη κλίμακα απλά αιφνιδίασαν το χρηματοπιστωτικό κατεστημένο αποκομίζοντας ορισμένα κέρδη.

Ούτε κίνημα ήταν, ούτε επανάσταση διότι και τα δυο αυτά ιστορικά, διαχρονικά, όταν πραγματοποιούνται έχουν κάποιο στόχο, προσδοκούν να μεταβάλουν μια διαμορφωμένη πραγματικότητα και να δημιουργήσουν μια νέα στην βάση των δικών τους προδιαγραφών και οραμάτων.

Κάτι τέτοιο δεν υπήρξε.

Το χρηματικό όφελος από μια πράξη δεν μπορεί να χαρακτηριστεί κίνημα.

Η απογείωση μιας μετοχής από τα 20 στα 483 δολάρια για μια περίοδο δυο εβδομάδων και η επιστροφή της στα 50 δολάρια δεν μπορεί να χαρακτηριστεί επανάσταση.

Η επενδυτική δύναμη των ‘επαναστατών΄ είναι μικρή και μπορεί να λειτουργεί μόνο σε αιφνιδιαστικού τύπου τακτικές, σε καμία περίπτωση όμως δεν μπορεί να αλλάξει το κερδοσκοπικό παιχνίδι που έχουν διαμορφώσει στα μέτρα τους οι μεγάλοι παίκτες του συστήματος.

Πολλοί ισχυρίζονται ότι στη βάση της προ 4ετίας επανάστασης των μικροεπενδυτών μπήκαν  οι βάσεις για μελλοντικές διαταραχές, ίσως, όμως οι πρακτικές κλεφτοπολέμου δεν μπορούν να αλλάξουν τις δομές της καθεστηκυίας χρηματοοικονομικής τάξης.

Τους κανόνες λειτουργίας του παιχνιδιού μπορεί να τους αλλάξουν μόνο όσοι βρίσκονται στην εκτελεστική εξουσία.

Το ερώτημα είναι εάν μπορούν, εάν έχουν το σθένος να διαμορφώσουν πλαίσια που θα περιορίσουν την κερδοσκοπία, από όπου και αυτή εάν προέρχεται.

Για παράδειγμα το σορτάρισμα δεν ωφελεί παρά μόνο την κερδοσκοπία που θέλει τις κεφαλαιαγορές υποκατάστατα των καζίνο.

Πρέπει να καταργηθεί, όπως και πλείστα αλλά κερδοσκοπικά παιχνίδια.

Όπως πρέπει να καταργηθεί και η σύνδεση της τιμής του φυσικού αερίου με χρηματιστηριακά προϊόντα που ελέγχοντα από κερδοσκόπους αφού όπως προαναφέραμε ο όγκος των πραγματικών συναλλαγών  αντιπροσωπεύει μόλις το 10%  ενώ το υπόλοιπο 90% αφορά σε  οικονομικά στοιχήματα, κάτι που οδήγησε στον εγκλωβισμό των καταναλωτών από ένα σύστημα ανεξέλεγκτης κερδοσκοπίας.

Φυσικά εάν οι απαιτούμενες αλλαγές δεν πραγματοποιούνται όταν οι συνθήκες το επιβάλλουν όπως την περίοδο που ακολούθησε το σκάσιμο της φούσκας των δανείων χαμηλής φερεγγυότητας ή τώρα που οι ενεργειακοί καταναλωτές έχουν γίνει έρμαια της κερδοσκοπίας τότε είναι απίθανο να πραγματοποιηθούν σε άλλες περιόδους.

Γιάυτό το ερώτημα που ξανατίθεται είναι εάν ο πολιτικός κόσμος είναι διατεθειμένος να έρθει σε άμεση ρήξη με τις κερδοσκοπικές δράσεις που αλλοιώνουν και αμαυρώνουν  αυτό που σήμερα αποκαλούμε σύστημα της αγοράς.

ΛΕΚΚΑΣ   ΣΑΡΑΝΤΟΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ

https://analyst.gr