Γιατί η Αθήνα δεν αδειάζει πια;
Γιατί η Αθήνα δεν αδειάζει πια;
Η πόλη δεν πάει διακοπές, όπως παλιά. Ευθύνεται μόνο η αύξηση της τουριστικής κίνησης;
Τις μέρες πριν εκπνεύσει ο Ιούλιος, η Αθήνα ακόμη σφύζει από κίνηση και ζωή. Δεν είναι μόνο οι τουρίστες που γεμίζουν τους δρόμους της. Στη στάση των λεωφορείων στην Πανεπιστημίου, κάτοικοι της πόλης σχηματίζουν ουρά τα πρωινά. Στα ΕΛΤΑ του Συντάγματος, η αναμονή διαρκεί γύρω στη μία ώρα. Στον Κηφισό έχει κίνηση το πρωί, στην Ποσειδώνος το απόγευμα. Οι προβολές του «Σινέ Παρί» είναι συνεχώς sold out. Ενα σούρουπο της προηγούμενης εβδομάδας, στα καφέ και στα μπαρ της πλατείας Προσκόπων στο Παγκράτι, δεν υπήρχε ούτε ένα διαθέσιμο τραπέζι.
Ενα εξ αυτών καταλαμβάνει μια παρέα τεσσάρων νεαρών ατόμων που δεν βρίσκουν το ελληνικό καλοκαίρι τόσο ευχάριστο όσο υπόσχονται οι διαφημιστικές καμπάνιες της χώρας ή οι δικές τους αναμνήσεις.
Η 24χρονη Ελευθερία Καράμου και η 25χρονη Φωτεινή Δημητρίου είναι πωλήτριες σε καταστήματα ρούχων. Η 21χρονη Δάφνη Τσοκάνα κάνει την πρακτική της στο Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών και ο 25χρονος Δημήτρης Στεργιόπουλος εργάζεται στο μανάβικο της οικογένειάς του στο Πόρτο Ράφτη. Τον Αύγουστο, μάλλον δεν θα τα καταφέρουν να πάνε διακοπές.
«Είναι οικονομικό το ζήτημα», δηλώνει στην «Κ» η κ. Δημητρίου, εξηγώντας πως δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στο κόστος μιας εξόρμησης. «Δουλεύουμε για να μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε τα προς το ζην», σημειώνει ο κ. Στεργιόπουλος, εννοώντας ότι οι διακοπές είναι πολυτέλεια. Δεν είναι πως δεν θα φύγουν από την Αθήνα καθόλου. Αν τα καταφέρει, η Ελευθερία θα πάει για τρεις μέρες μετά τον Δεκαπενταύγουστο στο χωριό της έξω από τη Φθιώτιδα και αντίστοιχη περίοδο θα πάει και η Φωτεινή στο δικό της χωριό στην Καλαμπάκα. Στο μεταξύ, στην Αθήνα θα κυκλοφορούν στο κέντρο. Δεν έχουν σκοπό να τρέχουν μέχρι τις παραλίες. «Δουλεύουμε τα Σαββατοκύριακα, και είναι και λίγο ταλαιπωρία να πας μέχρι εκεί. Γενικά», αναφέρει η κ. Δημητρίου, «δεν είναι τόσο ωραίο το καλοκαίρι».
Συρρίκνωση
Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, το 2024 το 46% των Ελλήνων ηλικίας 16 ετών και άνω δεν μπορούσε να διαθέσει οικονομικούς πόρους για μία εβδομάδα διακοπών τον χρόνο. Οι μισοί συμμετέχοντες σε πρόσφατη έρευνα της νεοφυούς εταιρείας Plum σε συνεργασία με την Palmos Analysis δήλωσαν ότι φέτος ακύρωσαν τις καλοκαιρινές τους διακοπές για οικονομικούς λόγους. Κάθε χρόνο, η Αθήνα πλημμυρίζει από τουρίστες. Αλλά ευθύνονται μόνο εκείνοι για την πληρότητα σε εστιατόρια και μπαρ, για τη συνεχιζόμενη κίνηση στην πόλη, ή οι Αθηναίοι δεν την αφήνουν πια όσο παλαιότερα;
«Φέτος είναι λίγο χειρότερα από πέρυσι – έχει μείνει ο κόσμος λίγο παραπάνω. Πιστεύω από την επόμενη εβδομάδα η πόλη θα αδειάσει», αναφέρει στην «Κ» ο Γιώργος Τσακίρογλου. Εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες οδηγεί ταξί στους δρόμους της Αττικής. Αυτό που παρατηρεί, πιο έντονα φέτος από περασμένες χρονιές, είναι πως ναι, οι Αθηναίοι φεύγουν. Αλλά το καλοκαίρι τους μοιάζει να έχει συρρικνωθεί. «Κάποτε η πόλη άδειαζε για ενάμιση μήνα – τώρα είναι οι δύο εβδομάδες με δέκα μέρες μέχρι τον Δεκαπενταύγουστο που η πόλη ερημώνει», σημειώνει.
Είναι μια εικόνα που δίνουν στην «Κ» κι άλλοι εργαζόμενοι. Ο Ηλίας Καραθανάσης εργάζεται στο θρυλικό «Φίλιον» της Σκουφά τα τελευταία 17 χρόνια. «Σε σχέση με άλλα καλοκαίρια, οι Ελληνες έχουν μείνει φέτος στην Αθήνα – τέτοια εποχή θα είχε ήδη σπάσει πολύ ο κόσμος», τονίζει.
Στη λαϊκή αγορά στου Γκύζη, κατά βάσιν ηλικιωμένοι κάτοικοι της γειτονιάς αγοράζουν φρούτα και λαχανικά από τους πάγκους. Ο παραγωγός αυγών Χρήστος Μανέτας αναφέρει ότι η δουλειά έχει πέσει, στην Αθήνα δεν υπάρχει ο κόσμος που ήταν εδώ πριν από δύο μήνες. Ομως άλλες χρόνιες η πόλη θα ήταν ήδη άδεια. «Μόνο τις επόμενες δύο εβδομάδες αναμένουμε να μην έχει πραγματικά κόσμο», συμπληρώνει.
Παρόμοια εντύπωση έχει και ο πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων Θανάσης Τσιάνος. Ο πιο επιβαρυμένος μήνας στην πόλη, δηλώνει στην «Κ», είναι από μέσα Ιουνίου μέχρι μέσα Ιουλίου. Τότε είναι αυξημένος ο αριθμός των τουριστών, είναι μεγάλες οι ανάγκες για την τροφοδοσία των νησιών και άρα περισσότερες οι εμπορικές μεταφορές, και οι περισσότεροι Αθηναίοι δεν έχουν φύγει από την πόλη. Δεν έχουν δει ακόμη μεγάλη αποσυμφόρηση στις μετακινήσεις, σημειώνει, εκτός από τους παραδρόμους. «Θα το δούμε ιδιαίτερα», λέει, «τη δεύτερη εβδομάδα του Αυγούστου».
Ομορφη πόλη
Ορισμένοι Αθηναίοι μένουν από επιλογή. Ο Σπύρος Παναγιωταράς απολαμβάνει την Αθήνα τον Αύγουστο – είναι, λέει, πιο ανθρώπινη από ποτέ. Οι ρυθμοί γίνονται πιο αργοί, ο κόσμος λιγότερο επιθετικός. Βρίσκεις πιο εύκολα να παρκάρεις. Ταυτόχρονα, όμως, οι νησιωτικοί προορισμοί είναι γεμάτοι και υπερβολικά ακριβοί τον Αύγουστο. «Προτιμώ να βρίσκομαι στην Ηρακλειά τον Σεπτέμβριο, με άλλες δυο παρέες στην παραλία», συμπληρώνει.
«Το μετρό σήμερα το πρωί ήταν άδειο, ήμουν μόνη στην πλατφόρμα. Η Αθήνα είναι τέλεια τον Αύγουστο – το μόνο πρόβλημα στο κέντρο είναι η ζέστη και οι κατσαρίδες», δηλώνει η Νίκη Σεφερλή.
Κρίση εις διπλούν – Εκτός από τη συνεχιζόμενη, 15ετή κρίση, υπάρχει και η κρίση του πληθωρισμού, εξηγεί ο Ανδρέας Λύτρας, καθηγητής στο Πάντειο. «Είναι αισθητή και δημιουργεί μια διαφορά ανάμεσα στην αύξηση των εισοδημάτων –που είναι υπαρκτή– και στην αύξηση των τιμών».
Στην παραλία του Φλοίσβου, η Ελένη Κερβή και η Καίτη Κατσαρού κάνουν ηλιοθεραπεία. Ως κάτοικοι του Παλαιού Φαλήρου τις τελευταίες αρκετές δεκαετίες, βρίσκονται εδώ κάθε μέρα, χειμώνα – καλοκαίρι. Οι διακοπές, αναφέρουν, μπορούν να περιμένουν – θα φύγουν στη δύση του καλοκαιριού, μετά τον Δεκαπενταύγουστο.
Εποχική εργασία
Ο Ανδρέας Λύτρας, καθηγητής της Θεωρίας των Κοινωνικών Τάξεων στο Πάντειο, λέει στην «Κ» πως στην Ελλάδα έχουμε βιώσει «μια, συνεχιζόμενη ακόμη, 15ετή κρίση». Ταυτόχρονα, υπάρχει η κρίση του πληθωρισμού. «Είναι αισθητή και δημιουργεί μια διαφορά ανάμεσα στην αύξηση των εισοδημάτων –που είναι υπαρκτή– και στην αύξηση των τιμών», δηλώνει.
Λόγω της τουριστικής δημοφιλίας της Αθήνας, μεγαλύτερο κομμάτι της κοινωνίας δουλεύει πλέον στην πόλη το καλοκαίρι. «Και με ένα καθεστώς που μπορεί να θεωρηθεί μερικής απασχόλησης, κάτι που πρακτικά σημαίνει μικρότερα εισοδήματα», εξηγεί ο ίδιος.
Επομένως, η αναζήτηση εισοδήματος μειώνει τη δυνατότητα να φύγει κανείς, ενώ στην Αθήνα υπάρχουν πλέον περισσότερες εποχικές δουλειές στον τουρισμό, στον επισιτισμό, σε παρεμφερείς υπηρεσίες.
Κατά τον Νίκο Παναγιωτόπουλο, καθηγητή Κοινωνικής και Πολιτικής Ανάλυσης της Επικοινωνίας στο ΕΚΠΑ, πάντως, δεν είναι μόνο αυτοί οι λόγοι. Οι τουριστικές υπηρεσίες προσφέρουν πλέον τις διακοπές ως ένα καταναλωτικό προϊόν προς επίδειξη. «Αυτό έχει αλλάξει τον τρόπο που ο κόσμος έχει πειστεί ότι πρέπει να κάνει διακοπές, μεγάλη μάζα έχει πειστεί ότι οι διακοπές αποτελούν προϊόν διακεκριμένης κατανάλωσης και γι’ αυτό είναι τόσο ακριβό», τονίζει.
Δεν παίρνουν ρίσκα – «Πέραν της αδυναμίας εισοδήματος, η σχέση (πολλών πολιτών) με το μέλλον δεν τους επιτρέπει να πάρουν μεγαλύτερα ρίσκα – μεγάλο μέρος της κοινωνίας δεν αισθάνεται ότι η χώρα πάει προς το καλύτερο», επισημαίνει ο Νίκος Παναγιωτόπουλος, καθηγητής στο ΕΚΠΑ.
Αλλά πολλοί Ελληνες πολίτες δεν έχουν τη δυνατότητα να απολαύσουν το συγκεκριμένο προϊόν για μεγάλη διάρκεια. «Πέραν της αδυναμίας εισοδήματος, η σχέση τους με το μέλλον δεν τους επιτρέπει να πάρουν μεγαλύτερα ρίσκα – μεγάλο μέρος της κοινωνίας δεν αισθάνεται ότι η χώρα πάει προς το καλύτερο», συμπληρώνει στην «Κ», «δεν βλέπει το μέλλον του με τρόπο ελπιδοφόρο».
Τώρα, στην καρδιά του καλοκαιριού, η διαφορά στην πόλη είναι αισθητή, λέει ο κ. Λύτρας. «Προφανώς σε σχέση με παλαιότερα υπάρχει διαφορά, η κίνηση, παραδείγματος χάριν, δεν πέφτει».
Από την άλλη, όπως λέει στην «Κ» ο Χρήστος Μητσάκος, ένας παραγωγός λαχανικών που σχεδόν κάθε μέρα τα τελευταία 48 χρόνια πουλάει τα προϊόντα του στις λαϊκές της Αθήνας, όσο δύσκολες κι αν είναι οι οικονομικές συνθήκες, ο περισσότερος κόσμος θα βρει τον τρόπο να κάνει διακοπές – έστω και για 10 μέρες.
Οι συνταξιούχοι Ανδρέας και Κωνσταντίνα Παπουτσάκη αναφέρουν ότι, όταν εργάζονταν, έφευγαν για μερικές εβδομάδες. Τώρα μπορεί να μην έχουν την οικονομική ευχέρεια του παρελθόντος, αλλά για λίγες μέρες θα πάνε στο εξοχικό τους στην Κρήτη.
Γεμάτες προβολές
Δύο νεαρές εργαζόμενες στο δημοφιλές θερινό σινεμά της Πλάκας, «Σινέ Παρί», τονίζουν πως σχεδόν κάθε βράδυ η πρώτη προβολή είναι γεμάτη, και είναι γεμάτη από Ελληνες. «Συζητούσαμε τις προάλλες ότι ο κόσμος κάποτε έφευγε με το που έκλειναν τα σχολεία – τώρα είναι ακόμη εδώ», δηλώνει η 21χρονη Φοίβη Κορίτου. Εδώ είναι και οι φίλοι της, ορισμένοι εκ των οποίων εργάζονται στον τουρισμό, σε αθηναϊκά ξενοδοχεία και εστιατόρια.
Εκείνη λίγο πριν από τον Δεκαπενταύγουστο θα πάει στο χωριό της, έξω από το Ηράκλειο –«όλα τα άλλα είναι πολύ ακριβά», λέει–, ενώ η συνάδελφός της, η 27χρονη Κατερίνα Κατσορίδα, θα πάρει άδεια στο τέλος της καλοκαιρινής σεζόν. «Είναι θέμα πολυκοσμίας», εξηγεί στην «Κ» η δεύτερη, «αλλά και οικονομικό». Τις διακοπές της θα τις περάσει εκεί όπου σπούδασε, στο Ναύπλιο.
Η Ελένη Τ. σέρνει το καρότσι της στη λαϊκή, αλλά τα αυγά που αγόρασε τα κρατάει στο χέρι της. Λίγες μέρες έμειναν μέχρι τις διακοπές. Είναι πιο δύσκολα φέτος, πιο ακριβά, γι’ αυτό έκλεισε κι εκείνη να φύγει μετά τον Δεκαπενταύγουστο. Αλλά θα φύγει! Δεν θα πάει σε νησί. «Κλείσαμε όμως ξενοδοχείο στη Μάνη», λέει στην «Κ», «είναι, να ξέρεις, πολύ όμορφα κι εκεί».
Δεν υπάρχουν σχόλια
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.