Ο Guardian αποκαλύπτει πώς ο ισραηλινός στρατός ξεκίνησε ένα φιλόδοξο σχέδιο για να αποθηκεύσει τεράστιο όγκο τηλεφωνικών κλήσεων σε servers στην Ευρώπη.

Ένα απόγευμα, στα τέλη του 2021, ο διευθύνων σύμβουλος της Microsoft, Σάτια Ναντέλα, συναντήθηκε με τον διοικητή της μυστικής υπηρεσίας παρακολούθησης του Ισραήλ, τη Μονάδα 8200. Στην ατζέντα του αρχηγού των κατασκόπων: η μεταφορά τεράστιων ποσοτήτων άκρως απόρρητου υλικού πληροφοριών στο cloud της αμερικανικής εταιρείας.

Κατά τη συνάντηση στα γραφεία της Microsoft κοντά στο Σιάτλ, σε μια πρώην πτηνοτροφική μονάδα που μετατράπηκε σε campus, ο Γιόσι Σαριέλ εξασφάλισε τη στήριξη του Ναντέλα για ένα σχέδιο που θα έδινε στη Μονάδα 8200 πρόσβαση σε μια προσαρμοσμένη και απομονωμένη περιοχή της πλατφόρμας Azure.

Εξοπλισμένη με την σχεδόν απεριόριστη χωρητικότητα του Azure, η Μονάδα 8200 άρχισε να χτίζει ένα νέο ισχυρό εργαλείο μαζικής παρακολούθησης: ένα σαρωτικό και παρεμβατικό σύστημα που συλλέγει και αποθηκεύει ηχογραφήσεις εκατομμυρίων τηλεφωνικών κλήσεων που κάνουν κάθε μέρα Παλαιστίνιοι στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη.

Αυτό αποκαλύπτεται για πρώτη φορά σε έρευνα του Guardian, σε συνεργασία με το +972 Magazine και τη Local Call. Το cloud-based σύστημα, που τέθηκε σε λειτουργία το 2022, δίνει στη Μονάδα 8200 τη δυνατότητα να αποθηκεύει καθημερινά ένα τεράστιο αριθμό κλήσεων για μακρά χρονικά διαστήματα.

Η Microsoft ισχυρίζεται πως ο Ναντέλα δεν γνώριζε τι είδους δεδομένα σχεδίαζε να αποθηκεύσει η 8200 στο Azure. Ωστόσο, διαρροές εγγράφων της Microsoft και συνεντεύξεις με 11 πηγές από την εταιρεία και τον ισραηλινό στρατό δείχνουν πώς η Azure χρησιμοποιήθηκε για να δημιουργηθεί αυτό το εκτεταμένο αρχείο καθημερινών επικοινωνιών Παλαιστινίων.

Σύμφωνα με τρεις πηγές της 8200, η πλατφόρμα cloud διευκόλυνε την προετοιμασία θανατηφόρων αεροπορικών πληγμάτων και διαμόρφωσε επιχειρήσεις στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη. Χάρη στον έλεγχο που ασκεί στο παλαιστινιακό τηλεπικοινωνιακό δίκτυο, το Ισραήλ παρακολουθεί εδώ και χρόνια τηλεφωνικές συνομιλίες στα κατεχόμενα. Το νέο όμως αυτό σύστημα επιτρέπει στους αξιωματικούς να αναπαράγουν το περιεχόμενο κλήσεων που γίνονται από Παλαιστίνιους, καταγράφοντας τις συνομιλίες πολύ ευρύτερου μέρους του πληθυσμού.

Στελέχη της Μονάδας ανέφεραν ότι η εταιρεία στράφηκε στη Microsoft επειδή δεν είχε επαρκείς ικανότητες αποθήκευσης ή επεξεργαστικής ισχύος στους στρατιωτικούς server, ώστε να αντέξουν το φορτίο του συνόλου του πληθυσμού. Όπως παραδέχονται μέλη της μονάδας, εσωτερικά κυριάρχησε το σύνθημα: «Ένα εκατομμύριο κλήσεις την ώρα».

Το σύστημα δημιουργήθηκε πάνω σε server της Microsoft, με ενισχυμένα επίπεδα ασφάλειας βάσει οδηγιών της 8200. Δεδομένα δείχνουν ότι μεγάλο μέρος των ευαίσθητων πληροφοριών ενδέχεται πλέον να αποθηκεύεται σε datacenters της εταιρείας στην Ολλανδία και την Ιρλανδία. Η εμπλοκή της Azure στη μαζική παρακολούθηση έρχεται σε περίοδο εντεινόμενης πίεσης προς τη Microsoft, λόγω των δεσμών με το ισραηλινό στρατό και του ρόλου της τεχνολογίας της στην επίθεση εναντίον της Γάζας που διαρκεί εδώ και 22 μήνες.

Τον Μάιο, ένας υπάλληλος διέκοψε ομιλία του Ναντέλα ως ένδειξη διαμαρτυρίας, φωνάζοντας σε μια στιγμή: «Γιατί δεν δείχνετε πώς τα ισραηλινά εγκλήματα πολέμου υποστηρίζονται από το Azure;» Αφού ο Guardian και άλλοι αποκάλυψαν, τον Ιανουάριο, την εξάρτηση του Ισραήλ από την τεχνολογία της Microsoft κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Γάζα, η εταιρεία ανέθεσε σε εξωτερικό έλεγχο στη μεταξύ τους σχέση. Ο έλεγχος, ανέφερε η Microsoft, «δεν βρήκε στοιχεία μέχρι σήμερα» ότι το Azure ή τα προϊόντα τεχνητής νοημοσύνης της χρησιμοποιήθηκαν «για να στοχεύσουν ή να βλάψουν ανθρώπους» στην περιοχή.

Ένα υψηλόβαθμο στέλεχος της Microsoft είπε πως η εταιρεία είχε συνομιλίες με Ισραηλινούς αξιωματούχους άμυνας και καθόρισε πώς πρέπει να χρησιμοποιείται η τεχνολογία της στη Γάζα, επιμένοντας πως τα συστήματα της Microsoft δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για την ταυτοποίηση στόχων για επιθέσεις με θύματα. Ωστόσο, πηγές από τη Μονάδα 8200 δήλωσαν πως οι πληροφορίες που αντλήθηκαν από τα τεράστια αποθετήρια τηλεφωνικών κλήσεων στο Azure χρησιμοποιήθηκαν για να ερευνηθούν και να ταυτοποιηθούν στόχοι βομβαρδισμού στη Γάζα. Μία πηγή ανέφερε πως κατά το σχεδιασμό αεροπορικών επιθέσεων σε άτομα που βρίσκονται σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, οι αξιωματικοί χρησιμοποιούσαν το σύστημα του cloud για να εξετάσουν τις κλήσεις ανθρώπων που βρίσκονται στη γύρω περιοχή.

Οι πηγές ανέφεραν επίσης πως η χρήση του συστήματος αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της εκστρατείας στη Γάζα, κατά την οποία σκοτώθηκαν πάνω από 60.000 άνθρωποι, στην πλειονότητά τους άμαχοι, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 18.000 παιδιών. Αλλά η αρχική εστίαση του συστήματος ήταν η Δυτική Όχθη, όπου περίπου 3 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι ζουν υπό ισραηλινή στρατιωτική κατοχή. Πηγές της 8200 ανέφεραν ότι οι πληροφορίες που αποθηκεύτηκαν στο Azure αποτελούν πλούτο πληροφοριών για τον πληθυσμό, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν, κατά κάποιους, για εκβιασμό ανθρώπων, σύλληψή τους ή ακόμη και δικαιολόγηση της δολοφονίας τους εκ των υστέρων.

«Όταν χρειάζεται να συλλάβουν κάποιον και δεν υπάρχει επαρκής λόγος, εκεί βρίσκουν τη δικαιολογία», είπε κάποιος, αναφερόμενος στις πληροφορίες του cloud. Εκπρόσωπος της Microsoft δήλωσε ότι «δεν έχει πληροφορίες» για το είδος των δεδομένων που αποθηκεύει η Μονάδα 8200 στο cloud της. Η δέσμευση της εταιρείας, συμπλήρωσε, «περιορίστηκε στην ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας και την προστασία του Ισραήλ από κυβερνοεπιθέσεις από κράτη ή τρομοκρατικές ομάδες». «Σε καμία φάση αυτής της συνεργασίας», πρόσθεσαν, «δεν γνώριζε η Microsoft για παρακολούθηση αμάχων ή συλλογή των συνομιλιών τους μέσω των υπηρεσιών της».

«Παρακολούθηση των πάντων, συνεχώς»

Η κινητήρια δύναμη πίσω από το εγχείρημα στο cloud – κατά ορισμένους πηγή «επανάστασης» στη μονάδα – ήταν ο Σαριέλ, διοικητής της Μονάδας 8200 από τις αρχές του 2021 έως τα τέλη του 2024. Ένας καριερίστας αξιωματικός πληροφοριών, ο Σαριέλ υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής τέτοιου μεγέθους έργων.

Μετά το κύμα μεμονωμένων επιθέσεων το 2015, κατά πλειοψηφία από νεαρούς Παλαιστίνιους που δεν ήταν γνωστοί στις δυνάμεις ασφαλείας, ο Σαριέλ επέβλεψε τη σημαντική αύξηση του όγκου παλαιστινιακών επικοινωνιών που παγιδεύονταν και αποθηκεύονταν. Η απάντησή του ήταν να ξεκινήσει την «παρακολούθηση των πάντων, κάθε στιγμή». Αντί για κλασική στοχοποιημένη παρακολούθηση, το project στηρίχθηκε στη μαζική επιτήρηση παλαιστινιακού πληθυσμού και στη χρήση νέων μεθόδων τεχνητής νοημοσύνης.

«Ξαφνικά, ολόκληρη η κοινωνία έγινε εχθρός μας», είπε μια ακόμη πηγή της Μονάδας, σχετικά με το project που είχε ως στόχο να προβλέπει αν κάποιος αποτελεί απειλή για την ασφάλεια του Ισραήλ. Ένα από τα συστήματα που αναπτύχθηκαν εκείνη την περίοδο, σύμφωνα με πηγές, «σκανάρει» όλα τα γραπτά μηνύματα μεταξύ Παλαιστινίων στη Δυτική Όχθη και αποδίδει σε κάθε μήνυμα βαθμό επικινδυνότητας, βάσει αυτοματοποιημένης ανάλυσης λέξεων-κλειδιά. Το σύστημα – γνωστό ως «noisy message» – συνεχίζει να χρησιμοποιείται και μπορεί να αναγνωρίζει μηνύματα όπου γίνεται λόγος για όπλα ή αυτοκτονία.

Όταν ο Σαριέλ ανέλαβε διοικητής της 8200 το 2021, έδωσε προτεραιότητα στη σύναψη συμφωνίας με τη Microsoft, ώστε η μονάδα να μάθει να καταγράφει και να αναλύει περιεχόμενο εκατομμυρίων κλήσεων ημερησίως. Στη συνάντησή του με τον Ναντέλα την ίδια χρονιά, ο Σαριέλ φαίνεται πως αναφέρθηκε μόνο σε «ευαίσθητα φορτία δεδομένων», κι όχι ρητά σε αποθήκευση παλαιστινιακών τηλεφωνικών κλήσεων στο cloud.

Ωστόσο, τα έγγραφα δείχνουν πως οι μηχανικοί της Microsoft αντιλήφθηκαν ότι τα δεδομένα που αποθηκεύονται στο Azure θα περιλάμβαναν ακατέργαστες πληροφορίες και αρχεία ήχου, ενώ κάποιοι εργαζόμενοι της εταιρείας που ήταν πρώην μέλη της 8200 φαίνεται να γνώριζαν τους στόχους του project. «Δεν χρειάζεται να είσαι ιδιοφυΐα για να το καταλάβεις», ανέφερε πηγή. «Τους λες ότι δεν έχουμε άλλο χώρο στους server, ότι πρόκειται για αρχεία ήχου. Είναι σαφές τι ακριβώς είναι.»

Η εκπρόσωπος της Microsoft δήλωσε: «Δεν γνωρίζουμε τη χρήση του Azure για την αποθήκευση τέτοιων δεδομένων. Η Μονάδα 8200 είναι απλώς πελάτης cloud υπηρεσιών και η Microsoft δεν ανέπτυξε ούτε συμβουλεύτηκε τη Μονάδα σχετικά με ένα σύστημα μαζικής παρακολούθησης». Ωστόσο, στις αρχές του 2022, μηχανικοί της Microsoft και της 8200 συνεργάστηκαν στενά για να υλοποιήσουν προηγμένα μέτρα ασφαλείας στο Azure, ώστε να καλύπτουν τα στάνταρ της μονάδας. «Ο ρυθμός επικοινωνίας με τη [μονάδα] είναι καθημερινός, από πάνω προς τα κάτω και αντιστρόφως», σημειώνει ένα έγγραφο.

Το πρότζεκτ, ανάμεσα στο προσωπικό της Microsoft, καλυπτόταν από μεγάλη μυστικότητα και οι μηχανικοί είχαν εντολή να μη μιλούν για τη Μονάδα 8200 με το όνομά της. Σύμφωνα με το σχέδιο, τεράστια σύνολα ακατέργαστων πληροφοριών θα αποθηκεύονταν σε εξωτερικά ευρωπαϊκά datacenters. Τα αρχεία δείχνουν ότι, μέχρι τον Ιούλιο φέτος, 11.500 τεραμπάιτ στρατιωτικών δεδομένων – ισοδύναμο περίπου με 200 εκατομμύρια ώρες ήχου – φυλάσσονταν στους server της Microsoft στην Ολλανδία, ενώ μικρότερο μέρος στην Ιρλανδία. Δεν είναι σαφές αν όλα τα δεδομένα αυτά ανήκουν στη Μονάδα 8200· μπορεί να ανήκουν και σε άλλες στρατιωτικές μονάδες.

Σύμφωνα με τα έγγραφα, η Μονάδα 8200 ενημέρωσε τη Microsoft ότι σκοπεύει, με τον καιρό, να μεταφέρει έως και το 70% των δεδομένων της, συμπεριλαμβανομένων άκρως απόρρητων δεδομένων, στο Azure και πως έχει πρόθεση να «δοκιμάσει τα όρια» τύπου ευαίσθητων και διαβαθμισμένων πληροφοριών που συνήθως κρατούνται σε εσωτερικούς server. «Πάντα προσπαθούν να προκαλέσουν το status quo», λέει ένα στέλεχος. Όταν ρωτήθηκαν για τη συνάντηση Σαριέλ – Ναντέλα, εκπρόσωπος της Microsoft απάντησε πως «δεν είναι ακριβές» ότι ο CEO παρείχε προσωπικά στήριξη στο project με τη Μονάδα 8200. Ανέφεραν ότι ο Ναντέλα «παραβρέθηκε τα τελευταία 10 λεπτά της συνάντησης» και «δεν έγινε συζήτηση» για το περιεχόμενο των δεδομένων που θα μεταφέρονταν στο Azure.

Ωστόσο, σύμφωνα με εσωτερικά αρχεία που έχει δει ο Guardian, ο Ναντέλα προσέφερε στήριξη στο όραμα του Σαριέλ να μεταφερθούν τεράστιες ποσότητες δεδομένων της ελίτ μονάδας παρακολούθησης στο cloud. «Ο Σάτια πρότεινε να προσδιορίσουμε κάποια “φορτία εργασίας” αρχικά και μετά σταδιακά να προχωρήσουμε προς το όριο του 70%», αναφέρει το έγγραφο. Συμπληρώνει ότι ο Ναντέλα είπε πως «η οικοδόμηση της συνεργασίας είναι κρίσιμη» και «η Microsoft δεσμεύεται να προσφέρει πόρους για υποστήριξη».

«Η λύση στα προβλήματά μας»

Μερικούς μήνες πριν από τη συνάντηση με τον Ναντέλα, το 2021, ο Σαριέλ είχε εκδώσει βιβλίο για την τεχνητή νοημοσύνη με ψευδώνυμο, στο οποίο προέτρεπε στρατούς και υπηρεσίες πληροφοριών να «μεταβούν στο cloud».

Γνωστός στις ισραηλινές υπηρεσίες ως “τεχνολογικός ευαγγελιστής”, ο Sariel τόνιζε στους συναδέλφους του την “καλή του σχέση” με τον Nadella, σύμφωνα με ανώτατη πηγή σε υπηρεσίες πληροφοριών. (Η Microsoft διαψεύδει ότι υπήρξε στενή σχέση.) «Εσωτερικά πούλησε τη συνεργασία και εξασφάλισε μεγάλο προϋπολογισμό», λέει πρώην συνάδελφος. «Υποστήριζε ότι είναι η λύση για τα προβλήματά μας στο παλαιστινιακό».

Ο Σαριέλ αρνήθηκε να σχολιάσει και παρέπεμψε τις ερωτήσεις του Guardian στον Ισραηλινό Στρατό. Εκπρόσωπος του Ισραηλινού Στρατού ανέφερε πως η συνεργασία με εταιρείες όπως η Microsoft βασίζεται σε «νομικά εποπτευόμενες συμφωνίες» και πως «ο στρατός δρα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, με στόχο την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και την ασφάλεια του κράτους και των πολιτών». Για τη Microsoft, η πολυετής συνεργασία θεωρούνταν ιδιαίτερα επικερδής εμπορικά· στελέχη ανέμεναν έσοδα εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων και «μια απίστευτα ισχυρή στιγμή για το brand Azure», σύμφωνα με τα αρχεία.

«Η ηγεσία της [Μονάδας 8200] ελπίζει να δεκαπλασιάσει το “mission-critical” έργο τα επόμενα χρόνια», ανέφερε ένα στέλεχος. Καθώς η Μονάδα 8200 άρχισε να αξιοποιεί τις δυνατότητες αποθήκευσης του Azure το 2022, οι αξιωματούχοι πληροφοριών συνειδητοποίησαν αμέσως τις νέες δυνάμεις που είχαν στη διάθεσή τους. «Το cloud είναι άπειρη αποθήκευση», είπε πηγή που γνωρίζει το σύστημα.

Οι κλήσεις – συμπεριλαμβανομένων εκείνων Παλαιστινίων προς διεθνείς και ισραηλινές γραμμές – διατηρούνται συνήθως στο cloud για περίπου έναν μήνα, αλλά η αποθήκευση μπορεί να επεκταθεί ώστε να παρακρατούνται για μεγαλύτερο διάστημα όποτε κριθεί απαραίτητο. Αυτό επιτρέπει στη μονάδα να “επιστρέφει” στο χρόνο, ανακτώντας συνομιλίες ανθρώπων που αποκτούν ενδιαφέρον εκ των υστέρων. Παλαιότερα, οι στόχοι έπρεπε να είναι προεπιλεγμένοι ώστε οι συνομιλίες τους να παγιδεύονται και να αποθηκεύονται.

Το σύστημα απέτυχε στις 7 Οκτωβρίου του 2023

Ορισμένες πηγές υποστήριξαν ότι το cloud-based σύστημα απέτρεψε αιματηρές επιθέσεις κατά Ισραηλινών. Μία ανέφερε ότι «η διάσωση ζωών» Ισραηλινών ήταν το βασικό κίνητρο του Σαριέλ για το σύστημα. Όμως το σύστημα απέτυχε να αποτρέψει τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023, στις οποίες σκοτώθηκαν σχεδόν 1.200 άτομα στο νότιο Ισραήλ και 240 απήχθησαν.

Μετά τις επιθέσεις, ο Σαριέλ δέχθηκε κριτική ότι έδωσε έμφαση σε «εθιστική και συναρπαστική» τεχνολογία αντί για τις παλιές μεθόδους πληροφοριών, κάτι που, κατά ορισμένους, συνέβαλε στην αποτυχία. Ο ίδιος παραιτήθηκε πέρυσι, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για «την αποτυχία της 8200 στη συλλογή και ανάλυση πληροφοριών».

Στον πόλεμο που ακολούθησε στη Γάζα, το σύστημα cloud του Σαριέλ χρησιμοποιείται συστηματικά, μαζί με σειρά εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης για επιλογή στόχων, οδηγώντας στην καταστροφή της ζωής των αμάχων και βαθαίνοντας την ανθρωπιστική κρίση.

Η καταστροφή της υποδομής τηλεπικοινωνιών στη Γάζα έχει μειώσει τον αριθμό των τηλεφωνικών κλήσεων, αλλά οι πηγές λένε πως τα ήδη αποθηκευμένα δεδομένα εξακολουθούν να είναι χρήσιμα. Σύμφωνα με μία πηγή, ο ενθουσιασμός για το σύστημα αυξήθηκε μεταξύ των αξιωματικών που δραστηριοποιούνται στη Γάζα, καθώς διαφαίνεται πως ο στρατός οδεύει προς μακροχρόνιο έλεγχο της περιοχής».

https://www.newsbeast.gr