Εκρηκτική αύξηση στην παραγωγή κοκαΐνης
Εκρηκτική αύξηση στην παραγωγή κοκαΐνης – Η ακτινογραφία
Η παραγωγή κοκαΐνης βρίσκεται πλέον σε ιστορικά υψηλά, σηματοδοτώντας μια νέα, ανησυχητική φάση για την παγκόσμια αγορά ναρκωτικών
Η γεωγραφία συνεχίζει να παίζει τον πιο καθοριστικό ρόλο, καθώς η καλλιέργεια του θάμνου κόκας εξακολουθεί να περιορίζεται κυρίως στις Άνδεις — με την Κολομβία, το Περού και τη Βολιβία να αποτελούν την καρδιά της παγκόσμιας προσφοράς. Παρά τις προσπάθειες παράνομης επέκτασης της καλλιέργειας σε άλλες περιοχές της Κεντρικής Αμερικής, οι χώρες των Άνδεων παραμένουν το βασικό επίκεντρο.
Το σύγχρονο εμπόριο κοκαΐνης εξακολουθεί να ορίζεται από τη μοναδική γεωγραφία της καλλιέργειας κόκας, ωστόσο η εξέλιξη των διαδρομών διακίνησης και η διεύρυνση των αγορών κατανάλωσης μετατρέπουν την αγορά σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο και παγκοσμιοποιημένο φαινόμενο. Η συνύπαρξη οικονομικών κερδών, κοινωνικών επιπτώσεων και γεωπολιτικών προεκτάσεων καθιστά την κοκαΐνη όχι μόνο ζήτημα δημόσιας υγείας αλλά και παράγοντα διεθνούς αστάθειας.
Το 2023, η παραγωγή ξεπέρασε τους 3.700 τόνους, σημειώνοντας αύξηση 34% σε ετήσια βάση και υπερτετραπλασιασμό σε σχέση με πριν από μία δεκαετία. Η εκρηκτική αυτή άνοδος συνδέεται άμεσα με τη ραγδαία επέκταση των καλλιεργούμενων εκτάσεων στην Κολομβία, οι οποίες ξεπερνούν πλέον τις 300.000 εκτάρια — επίπεδο ρεκόρ στην ιστορία της χώρας. Αυτή η δυναμική ανατροφοδοτεί το κύκλωμα παραγωγής, καθιστώντας την Κολομβία κυρίαρχο κρίκο στην αλυσίδα του εμπορίου.
Η άνοδος αυτή έχει αντίκτυπο και στη ζήτηση. Οι χρήστες κοκαΐνης παγκοσμίως φθάνουν πλέον τα 25 εκατομμύρια, αυξημένοι από 17 εκατομμύρια πριν από δέκα χρόνια. Η κοκαΐνη κατατάσσεται πλέον ως το τέταρτο συχνότερα χρησιμοποιούμενο παράνομο ναρκωτικό διεθνώς — μετά την κάνναβη, τα οπιοειδή και τις αμφεταμίνες — ενώ η αγορά της θεωρείται η ταχύτερα αναπτυσσόμενη ανάμεσα στους μεγάλους τομείς ναρκωτικών.
Η γεωγραφία της παραγωγής
Η καλλιέργεια κόκας, παρά τον περιορισμό της σε συγκεκριμένα οικοσυστήματα, συνεχίζει να επεκτείνεται εντός των Άνδεων. Οι προσπάθειες για ανάπτυξη σε χώρες της Κεντρικής Αμερικής δεν έχουν αλλάξει ουσιαστικά τη γεωγραφία της παραγωγής. Το επίκεντρο παραμένει στην Κολομβία, το Περού και τη Βολιβία, με την Κολομβία να ηγείται λόγω της θεαματικής διεύρυνσης των καλλιεργειών. Η γεωγραφική αυτή ιδιαιτερότητα καθιστά την αγορά κοκαΐνης μοναδική στο διεθνές παράνομο εμπόριο: είναι ένα προϊόν που, σε αντίθεση με τα συνθετικά ναρκωτικά, δεν μπορεί να παραχθεί οπουδήποτε.Διαδρομές διακίνησης και καταναλωτικές αγορές
Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν ο κύριος προορισμός για τις αποστολές κοκαΐνης. Οι διακινητές, προσαρμοζόμενοι στις ενισχυμένες αναχαιτίσεις στην Καραϊβική, στρέφονται πλέον ολοένα και περισσότερο στις θαλάσσιες οδούς του Ειρηνικού. Παράλληλα, η Ευρώπη εξελίσσεται σε βασικό κέντρο κατανάλωσης, με το μεγαλύτερο μέρος της κοκαΐνης να φτάνει μέσω θαλάσσιων διαδρομών από τη Βραζιλία και τη Βενεζουέλα, καταλήγοντας κυρίως στα λιμάνια του Βελγίου, της Ολλανδίας και της Ισπανίας.
Ιδιαίτερη σημασία έχει η αυξανόμενη επιρροή εγκληματικών ομάδων από τα Δυτικά Βαλκάνια, οι οποίες διαδραματίζουν ολοένα και πιο ενεργό ρόλο στη διακίνηση προς την Ευρώπη. Εκτός από τα παραδοσιακά μεγάλα λιμάνια της Βόρειας Ευρώπης, αξιοποιούν και λιμάνια της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης, όπως του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης, ως εναλλακτικούς κόμβους διέλευσης.
Η εξάπλωση σε νέες αγορές
Ένα ανησυχητικό στοιχείο είναι η διεύρυνση της κατανάλωσης και διακίνησης κοκαΐνης σε νέες γεωγραφικές περιοχές. Η Αφρική και τμήματα της Ασίας καταγράφουν άνοδο τόσο στη χρήση όσο και στη διακίνηση, καθώς εγκληματικές οργανώσεις εκμεταλλεύονται τα λιγότερο ρυθμισμένα περιβάλλοντα. Αυτή η εξάπλωση προμηνύει μετατόπιση του κέντρου βάρους σε παγκόσμια κλίμακα, με το εμπόριο να αποκτά ολοένα και πιο παγκόσμιες διαστάσεις.
Ανθρώπινο και κοινωνικό κόστος
Παρά την άνοδο των συνθετικών οπιοειδών, όπως η φαιντανύλη, που πλέον ευθύνονται για το μεγαλύτερο μέρος των θανατηφόρων υπερβολικών δόσεων, η κοκαΐνη εξακολουθεί να συγκαταλέγεται στις κύριες αιτίες θανάτων από ναρκωτικά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες καταγράφουν τον υψηλότερο αριθμό θανάτων που σχετίζονται με την κοκαΐνη, ενώ ακολουθούν η Γαλλία, ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Βραζιλία.
Επιπλέον, η έκρηξη στη ζήτηση και παραγωγή έχει τροφοδοτήσει κύκλους βίας μεταξύ αντίπαλων εγκληματικών οργανώσεων. Οι συγκρούσεις αυτές έχουν αποσταθεροποιήσει χώρες σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού, με την Κολομβία να βρίσκεται στο επίκεντρο αλλά και άλλες περιοχές της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής να υφίστανται σοβαρές επιπτώσεις.
Auditor’s Note
Σύμφωνα με τα τα δεδομένα για την παραγωγή και διακίνηση κοκαΐνης στη Λατινική Αμερική:
- Η ετήσια παραγωγή ανέρχεται πλέον σε περίπου 3.700 τόνους καθαρής κοκαΐνης (2023), με το μεγαλύτερο μέρος να προέρχεται από την Κολομβία, ενώ το Περού και η Βολιβία συνεισφέρουν σταθερά μικρότερα ποσοστά.
- Οι καλλιεργούμενες εκτάσεις στην Κολομβία έφτασαν σε ιστορικό υψηλό, ξεπερνώντας τις 300.000 εκτάρια, γεγονός που εξηγεί το παγκόσμιο ρεκόρ παραγωγής.
- Σχεδόν το 50% της κοκαΐνης που παράγεται διέρχεται από τη Βραζιλία, επιβεβαιώνοντας τον ρόλο της χώρας ως κεντρικού διαμετακομιστικού κόμβου.
- Οι διαδρομές διακίνησης αξιοποιούν σε μεγάλο βαθμό τη λεκάνη του Αμαζονίου, με ποτάμιες οδούς που οδηγούν σε λιμένες του Ατλαντικού, πριν το προϊόν κατευθυνθεί προς Ευρώπη και Αφρική.
- Η γραφική απεικόνιση των τελευταίων δύο δεκαετιών δείχνει ότι η παραγωγή, η οποία κυμαινόταν κάτω από τους 1.000 τόνους το 2010, έχει πλέον τετραπλασιαστεί.
Πηγή: UNODC, Amazoni2030, Scientific Reports / Geopolitical Futures, 2025.
Δεν υπάρχουν σχόλια
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.