Το παιχνίδι των Μεγάλων Δυνάμεων

Η ενέργεια και οι υποδομές είναι δύο από τα πιο ισχυρά εργαλεία που χρησιμοποιούνται για να προσελκύσουν τη Μογγολία βαθύτερα στην τροχιά Ρωσίας-Κίνας

 

Παρασκευή 05/09/2025

Το παιχνίδι των Μεγάλων Δυνάμεων - Ο απρόσμενος παράγοντας που ισορροπεί ανάμεσα σε δύο «γίγαντες» και έναν… παλιό σύμμαχο

Σε ένα απρόσμενο παίκτη στο μεγάλο γεωπολιτικό παιχνίδι μεταξύ Ρωσίας - Κίνας και Ινδίας αναδεικνύεται η Μογγολία.
Ενώ η Ρωσία και η Κίνα επεκτείνουν την επιρροή τους μέσω ενεργειακών αγωγών, σιδηροδρομικών συνδέσεων και τριμερών συνόδων κορυφής, η Ινδία χαράζει σταθερά τη δική της θέση στο μέλλον του Ουλάν Μπατόρ.  Ριζωμένη στην ιστορία, τον πολιτισμό και τις κοινές δημοκρατικές αξίες, η εταιρική σχέση Ινδίας-Μογγολίας έχει ξεπεράσει κατά πολύ τον συμβολισμό. Από στρατηγικές αμυντικές ασκήσεις και κοινή εκπαίδευση για την διατήρηση της ειρήνης έως ενεργειακά έργα και εμπορικές συζητήσεις, η σχέση εξελίσσεται σε κάτι που θα μπορούσε να αλλάξει την ισορροπία δυνάμεων στην Ευρασία.

Τριμερείς δεσμοί με Κίνα και Ρωσία

Αυτή την εβδομάδα, η Κίνα, η Ρωσία και η Μογγολία συναντήθηκαν στο Πεκίνο για μια τριμερή συνάντηση που υπογράμμισε πόσο πολύ και οι τρεις θέλουν να εμβαθύνουν τη συνεργασία τους. Ο Ρώσος πρόεδρος, Vladimir Putin, έδωσε έμφαση σε ένα κοινό έδαφος και στην ανάγκη για στενότερους πολιτικούς, οικονομικούς και ανθρωπιστικούς δεσμούς.
«Οι τρεις χώρες μας έχουν πολλά κοινά», δήλωσε ο Putin. «Μοιραζόμαστε ένα ενδιαφέρον για την κοινή ανάπτυξη πολιτικών, οικονομικών και ανθρωπιστικών δεσμών» δήλωσε και συμπλήρωσε ότι η Ρωσία είναι προσηλωμένη στην οικοδόμηση «αμοιβαία επωφελών, ισότιμων και ολοκληρωμένων» σχέσεων τόσο με τη Μογγολία όσο και με την Κίνα.

Για το Πεκίνο, το επίκεντρο είναι ο οικονομικός διάδρομος Κίνας-Μογγολίας-Ρωσίας. Ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, τόνισε τη δυναμική που δημιουργείται από την τριμερή συνεργασία, όχι μόνο στο εμπόριο και τις υποδομές αλλά και σε τομείς όπως η επιστήμη, η τεχνολογία και ο πολιτισμός. «Αυτά τα έργα έχουν δώσει νέα ώθηση στην τριμερή συνεργασία», δήλωσε ο Xi, αποκαλώντας τον διάδρομο κεντρικό στοιχείο του οράματος της Κίνας για τη συνεργασία. Ο Xi συνέχισε τονίζοντας ότι το Πεκίνο είναι έτοιμο να ενισχύσει την πολιτική εμπιστοσύνη τόσο με τη Μόσχα όσο και με την Ουλάν Μπατόρ. Για τον ίδιο, η συνάντηση αφορούσε την ανασκόπηση των επιτευγμάτων μέχρι στιγμής και τον καθορισμό της κατεύθυνσης για μελλοντική συνεργασία.
Η σύνοδος κορυφής ενίσχυσε ένα μήνυμα: Η Κίνα και η Ρωσία είναι αποφασισμένες να κρατήσουν τη Μογγολία κοντά, συνδέοντάς την με περιφερειακά σχέδια που συνδυάζουν ενεργειακές ροές, υποδομές και στρατηγική ευθυγράμμιση.

Η Μογγολία στο σταυροδρόμι

Η Μογγολία ανέκαθεν καθοριζόταν από τη γεωγραφία της. Βρίσκεται στην Ανατολική και Κεντρική Ασία, σφηνωμένη ανάμεσα στη Ρωσία στα βόρεια και την Κίνα στα νότια, ανατολικά και δυτικά. Δεν έχει ακτογραμμή, γεγονός που την καθιστά τη δεύτερη μεγαλύτερη μεσόγειο χώρα στον κόσμο, ωστόσο είναι επίσης το πιο αραιοκατοικημένο έθνος στη γη. Απέραντες στέπες και έρημοι κυριαρχούν στο τοπίο, διακόπτοντας μόνο μικρές πόλεις και νομαδικές κοινότητες. Αυτή η γεωγραφία έχει δώσει στη Μογγολία έναν μοναδικό ρόλο στην παγκόσμια πολιτική. Είναι ταυτόχρονα ένα κράτος-σταθμός και μια γέφυρα, τοποθετημένη στην καρδιά της Ευρασίας, όπου τέμνονται οι μεγάλες δυνάμεις.
Επί αιώνες, υπήρξε ένα μέρος όπου συγκρούονταν αυτοκρατορίες, αλλά και όπου εμπορικοί δρόμοι όπως ο Δρόμος του Μεταξιού συνέδεαν μακρινές οικονομίες. Σήμερα, η ίδια τοποθεσία έχει θέσει για άλλη μια φορά τη Μογγολία στο επίκεντρο μιας γεωπολιτικής διαμάχης.

Μογγολία και Κίνα: Ανήσυχοι γείτονες

Παρά τις μεγαλεπήβολες αυτές δηλώσεις, η σχέση της Μογγολίας με την Κίνα δεν ήταν ποτέ απλή. Η πολιτιστική ταυτότητα και τα ιστορικά παράπονα συχνά βρίσκονται ακριβώς κάτω από την επιφάνεια.
Ένα από τα πιο ευαίσθητα ζητήματα αφορά την Εσωτερική Μογγολία, μια αυτόνομη περιοχή εντός της Κίνας που μοιράζεται βαθιούς εθνικούς και πολιτιστικούς δεσμούς με την ίδια τη Μογγολία.
Η τελευταία αξιοσημείωτη έξαρση σημειώθηκε το 2015, όταν τα κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν μια επίθεση σε ένα σημείο ελέγχου στην Εσωτερική Μογγολία, χαρακτηρίζοντάς την «διαφορά στα επαρχιακά σύνορα». Δημοσιεύματα υποδηλώνουν ότι στις συγκρούσεις συμμετείχαν Μογγόλοι και κάτοικοι της επαρχίας Γκανσού, αντανακλώντας τις μακροχρόνιες εντάσεις μεταξύ της μειονότητας των Μογγόλων και της πλειοψηφίας των Κινέζων Χαν.

Αυτές οι διαμάχες δεν αφορούν μόνο τα σύνορα. Θίγουν ζητήματα γλώσσας, πολιτιστικής επιβίωσης και αγώνα κατά της αφομοίωσης. Ενώ το περιστατικό του 2015 δεν κλιμακώθηκε σε ευρύτερη σύγκρουση, ανέδειξε την ευθραυστότητα των βόρειων συνόρων της Κίνας και την επαγρύπνηση με την οποία η Μογγολία βλέπει τις εξελίξεις πέρα ​​από τα σύνορα.

Ο Power Of Siberia 2

Η ενέργεια και οι υποδομές είναι δύο από τα πιο ισχυρά εργαλεία που χρησιμοποιούνται για να προσελκύσουν τη Μογγολία βαθύτερα στην τροχιά Ρωσίας-Κίνας. Το πιο γνωστό παράδειγμα είναι ο αγωγός Power of Siberia 2.
Τον Σεπτέμβριο του 2025, η Ρωσία και η Κίνα υπέγραψαν μια σημαντική συμφωνία που θα μπορούσε να αλλάξει τον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη. Υπέγραψαν ένα νομικά δεσμευτικό μνημόνιο για την κατασκευή του αγωγού Power of Siberia 2, ενός φιλόδοξου έργου που θα μεταφέρει τεράστιους όγκους ρωσικού φυσικού αερίου στην Κίνα.
Ένα βασικό μέρος του σχεδίου διασχίζει τη Μογγολία, μέσω της γραμμής διαμετακόμισης Soyuz Vostok. Μόλις τεθεί σε λειτουργία, ο αγωγός αναμένεται να μεταφέρει έως και 50 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως για τις επόμενες τρεις δεκαετίες.
Για τη Μόσχα, είναι ένας τρόπος να εξασφαλίσει έναν σταθερό πελάτη ενέργειας στο Πεκίνο. Για την Κίνα, υπόσχεται αξιόπιστη προμήθεια σε μια εποχή που ο παγκόσμιος ενεργειακός ανταγωνισμός εντείνεται.
Ωστόσο, παρά την ανακοίνωση, παραμένουν αρκετά ερωτήματα. Το Reuters ανέφερε ότι η συμφωνία παρέλειψε κρίσιμες λεπτομέρειες, όπως τον τελικό τύπο τιμολόγησης και το ποιος θα επωμιστεί το κύριο κόστος κατασκευής.

Για τη Ρωσία, πρόκειται για την εξασφάλιση μιας μακροπρόθεσμης αγοράς για την ενέργειά της σε μια εποχή που οι σχέσεις με την Ευρώπη παραμένουν τεταμένες. Για την Κίνα, εγγυάται αξιόπιστες προμήθειες σε μια εποχή ασταθούς παγκόσμιου ενεργειακού ανταγωνισμού.
Αλλά για τη Μογγολία, το έργο προσφέρει τόσο ευκαιρίες όσο και κινδύνους. Ενώ θα μπορούσε να αποφέρει έσοδα από τις μεταφορές και νέα μόχλευση, η συμφωνία άφησε ανεπίλυτα βασικά ερωτήματα σχετικά με την τιμολόγηση και τις κατασκευαστικές ευθύνες.

Οι σιδηροδρομικοί σύνδεσμοι σφίγγουν τους δεσμούς

Η ενέργεια δεν είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο η Μογγολία έλκεται όλο και περισσότερο στην τροχιά της Κίνας-Ρωσίας. Οι υποδομές παίζουν επίσης έναν αυξανόμενο ρόλο.
Τον Απρίλιο, το κοινοβούλιο της Μογγολίας ενέκρινε μια συμφωνία με την Κίνα για την κοινή κατασκευή ενός νέου διασυνοριακού σιδηροδρόμου, ενισχύοντας μια από τις πιο ζωτικές συνδέσεις μεταξύ των δύο γειτόνων.
Η κατασκευή της γραμμής Ganqmod–Gashuun Sukhait ξεκίνησε στα μέσα Ιουνίου, συνδέοντας το λιμάνι Ganqmod στην περιοχή της Εσωτερικής Μογγολίας της Κίνας με το Gashuun Sukhait στη νότια Μογγολία. Είναι μόλις η δεύτερη σιδηροδρομική διέλευση μεταξύ των δύο χωρών σε σχεδόν 70 χρόνια, υπογραμμίζοντας τη σημασία της.
Το έργο, το οποίο έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί το 2027, υποστηρίζεται από την China Energy Investment Corporation (CHN Energy). Σύμφωνα με στελέχη της εταιρείας, η γραμμή αναμένεται να χειρίζεται περίπου 30 εκατομμύρια τόνους φορτίου ετησίως. Μεγάλο μέρος αυτού θα είναι άνθρακας, χαλκός και άλλοι πόροι που θα μεταφέρονται από τη Μογγολία στις βιομηχανικές περιοχές της Κίνας.
Το Πεκίνο βλέπει τον σιδηρόδρομο ως ένα ακόμη βήμα προς τη δημιουργία ενός τεράστιου περιφερειακού δικτύου μεταφορών, το οποίο ήδη εκτείνεται στη Ρωσία, το Βιετνάμ και το Λάος. Για τη Μογγολία, υπόσχεται νέες εμπορικές οδούς και ταχύτερη πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές - αλλά υπογραμμίζει επίσης πόσο στενά συνδέεται η οικονομία της με την οικονομία της Κίνας.

Η παρέμβαση της Ινδίας

Καθώς η Κίνα, η Ρωσία και η Μογγολία εμβαθύνουν την τριμερή τους συνεργασία, η Ινδία ενισχύει σιωπηλά τους δικούς της δεσμούς με την Ουλάν Μπατόρ. Σε αντίθεση με τους ενεργειακούς διαδρόμους και τις εμπορικές οδούς που κυριαρχούν στην ατζέντα της Κίνας και της Ρωσίας, η σχέση της Ινδίας με τη Μογγολία βασίζεται σε ένα μείγμα ιστορίας, πολιτισμού και στρατηγικής εμπιστοσύνης.
Οι δεσμοί αυτοί χρονολογούνται σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια πριν, μέσω της εξάπλωσης του Βουδισμού και των πολιτιστικών ανταλλαγών σε όλη την Κεντρική Ασία. Στη σύγχρονη εποχή, η Ινδία έγινε μια από τις πρώτες χώρες εκτός του σοβιετικού μπλοκ που σύναψε διπλωματικές σχέσεις με τη Μογγολία το 1955. Μέχρι το 1971, το Νέο Δελχί είχε ανοίξει την αντιπροσωπεία του στο Ουλάν Μπατόρ, θέτοντας τις βάσεις για βαθύτερη συνεργασία.
Η πραγματική σημαντική ανακάλυψη ήρθε το 2015, όταν ο Ινδός πρωθυπουργός Narendra Modi επισκέφθηκε τη Μογγολία. Το ταξίδι αναβάθμισε τη σχέση σε μια «στρατηγική εταιρική σχέση» και τη συνέδεσε με την πολιτική «Act East» της Ινδίας. Έκτοτε, η συνεργασία έχει αναπτυχθεί σε όλους τους τομείς της άμυνας, της ενέργειας και της διπλωματίας.
Το 2025, καθώς οι δύο χώρες γιόρταζαν 70 χρόνια διπλωματικών δεσμών, ο Υπουργός Εξωτερικών S. Jaishanka μίλησε για τον εντοπισμό νέων τομέων συνεργασίας που θα «έχουν διαρκή αντίκτυπο στη μελλοντική πορεία» των διμερών σχέσεων. Τα λόγια του αντανακλούσαν την αποφασιστικότητα της Ινδίας να συνεχίσει να επεκτείνει την εταιρική σχέση, ακόμη και καθώς η Κίνα και η Ρωσία σφίγγουν τον έλεγχο της οικονομίας της Μογγολίας.

Συμμαχία με διεθνή διάσταση

Η φιλία μεταξύ Ινδίας και Μογγολίας είχε ανέκαθεν διεθνή διάσταση. Η Μογγολία έχει υποστηρίξει σταθερά την προσπάθεια της Ινδίας για μόνιμη έδρα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και έχει συνυπογράψει σημαντικά ψηφίσματα στο παρελθόν. Το 1972, για παράδειγμα, συντάχθηκε με την Ινδία και το Μπουτάν στην υποστήριξη του ψηφίσματος που αναγνώρισε την ανεξαρτησία του Μπαγκλαντές.
Η Ινδία έχει επίσης υποστηρίξει τη θέση της Μογγολίας στους παγκόσμιους θεσμούς, ασκώντας πιέσεις για την ένταξή της στα Ηνωμένα Έθνη ενάντια στην αντίσταση της Κίνας και της Ταϊβάν και βοηθώντας στην εξασφάλιση της ένταξής της στο Κίνημα των Αδεσμεύτων. Αυτή η αμοιβαία υποστήριξη έχει ενισχύσει την αίσθηση ότι η Ινδία και η Μογγολία έχουν κοινό έδαφος ως μικρότερες δημοκρατίες που πλοηγούνται σε ισχυρούς γείτονες.

Χτίζοντας οικονομικά θεμέλια

Η οικονομική συνεργασία παραμένει μέτρια σε μέγεθος, αλλά σημαντική σε συμβολισμό. Το διυλιστήριο πετρελαίου αξίας 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων που κατασκευάστηκε με ινδική βοήθεια στην επαρχία Ντορνογκόβι, το οποίο εγκαινιάστηκε το 2022, αποτελεί ένα εντυπωσιακό παράδειγμα. Με χωρητικότητα 1,5 εκατομμυρίου μετρικών τόνων, αναμένεται να καλύψει τα τρία τέταρτα των αναγκών της Μογγολίας σε καύσιμα, δίνοντας στη χώρα μεγαλύτερη ενεργειακή ανεξαρτησία από τη Ρωσία και την Κίνα.
Ο άνθρακας θα μπορούσε να αποτελέσει έναν ακόμη πυλώνα συνεργασίας. Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι εξαγωγές της Μογγολίας προς την Ινδία θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην άμβλυνση των δυσκολιών της ηπειρωτικής χώρας, παρέχοντας παράλληλα στην Ουλάν Μπατόρ μια εναλλακτική αγορά.
Καθώς οι προμήθειες άνθρακα της Αυστραλίας προς την Ινδία έχουν διακοπεί τα τελευταία χρόνια, έχουν ξεκινήσει συζητήσεις για τη δημιουργία μιας νέας γραμμής εφοδιασμού μεταξύ των δύο χωρών. Εάν υλοποιηθεί, αυτό θα σηματοδοτήσει ένα σημαντικό βήμα στη διαφοροποίηση του εμπορίου της Μογγολίας πέρα ​​από τους άμεσους γείτονές της.

Άμυνα: Εμπιστοσύνη στο πεδίο της μάχης

Η στρατιωτική συνεργασία έχει γίνει ένας από τους ισχυρότερους πυλώνες των σχέσεων Ινδίας-Μογγολίας.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η κοινή άσκηση «Nomadic Elephant», η οποία διεξάγεται κάθε χρόνο εκ περιτροπής μεταξύ των δύο χωρών. Από τον Μάιο έως τον Ιούνιο του 2025, η 17η έκδοση της άσκησης πραγματοποιήθηκε στο Κέντρο Εκπαίδευσης Ειδικών Δυνάμεων στο Ουλάν Μπατόρ.
Η άσκηση είναι κάτι περισσότερο από μια απλή ανταλλαγή εμπειριών. Έχει σχεδιαστεί για να προετοιμάσει και τους δύο στρατούς για ειρηνευτικές αποστολές σε πραγματικό κόσμο στο πλαίσιο του ΟΗΕ. Οι στρατιώτες εκπαιδεύονται μαζί σε πολύπλοκα σενάρια που απαιτούν συντονισμό μεταξύ πολιτισμών, γλωσσών και επιχειρησιακών στυλ.
Όπως εξήγησε ο Ινδικός Στρατός, οι ασκήσεις επικεντρώνονται στη βελτίωση των τακτικών και στην εκμάθηση του τρόπου λειτουργίας σε δύσκολα εδάφη, διασφαλίζοντας ότι και οι δύο δυνάμεις είναι έτοιμες να εργαστούν δίπλα-δίπλα σε απαιτητικές συνθήκες.
Ο ρόλος της Ινδίας στην εμβληματική πολυεθνική άσκηση της Μογγολίας, Khaan Quest, έχει επίσης αυξηθεί. Τον Ιούνιο του 2025, ινδικά στρατεύματα ενώθηκαν με αποσπάσματα από 24 χώρες στην περιοχή εκπαίδευσης Five Hills κοντά στο Ulaanbaatar.
Η άσκηση, η οποία διοργανώθηκε από τις Ένοπλες Δυνάμεις της Μογγολίας και την Ινδο-Ειρηνική Διοίκηση των ΗΠΑ, διάρκειας δύο εβδομάδων έθεσε την ειρηνευτική διατήρηση στον πυρήνα της, δίνοντας στους Ινδούς στρατιώτες την ευκαιρία να εκπαιδευτούν μαζί με εταίρους από ολόκληρο τον Ινδο-Ειρηνικό και πέρα ​​από αυτόν.
Για τη Μογγολία, η παρουσία της Ινδίας -και άλλων χωρών με παρόμοιο τρόπο σκέψης- προσθέτει βάρος στις προσπάθειές της να θεωρηθεί ως ενεργός παράγοντας που συμβάλλει στην περιφερειακή και παγκόσμια ασφάλεια. Για την Ινδία, αποτελεί ευκαιρία να ενισχύσει το προφίλ της ως υπεύθυνου εταίρου σε επιχειρήσεις υπό την ηγεσία του ΟΗΕ.
Η συνεργασία δεν περιορίζεται σε ασκήσεις υψηλού προφίλ. Νωρίτερα τον Φεβρουάριο του 2025, η Δύναμη Ασφάλειας Συνόρων (BSF) της Ινδίας και η Γενική Αρχή Προστασίας των Συνόρων της Μογγολίας (GABP) πραγματοποίησαν τον 10ο γύρο συνομιλιών σε επίπεδο γενικού διευθυντή στο Ουλάν Μπατόρ.
Σε διάστημα έξι ημερών, και οι δύο πλευρές συμφώνησαν να επεκτείνουν τη συνεργασία τους στην ασφάλεια των συνόρων και να διεξάγουν κοινά προγράμματα εκπαίδευσης.
Το BSF σημείωσε ότι η Ινδία και η Μογγολία αντιμετωπίζουν πολλές από τις ίδιες προκλήσεις όσον αφορά τη διαχείριση των συνόρων, από το λαθρεμπόριο έως τις παράνομες διελεύσεις. Ανταλλάσσοντας εμπειρίες και ενισχύοντας τη συνεργασία, και οι δύο δυνάμεις στοχεύουν στην ενίσχυση της ασφάλειας των συνόρων τους.

Ο νόμος εξισορρόπησης της Μογγολίας

Για τη Μογγολία, η πρόκληση είναι σαφής. Η τοποθεσία της τής προσδίδει τεράστια στρατηγική αξία, αλλά την αφήνει επίσης ευάλωτη στην υπερβολική εξάρτηση από τη Ρωσία και την Κίνα. Οι αγωγοί και οι σιδηρόδρομοι υπόσχονται οικονομικά οφέλη, ωστόσο σφίγγουν την αγκαλιά των δύο ισχυρών γειτόνων της.
Η Ινδία, αντιθέτως, προσφέρει ένα διαφορετικό είδος συνεργασίας - λιγότερο για άμεση οικονομική μόχλευση, περισσότερο για μακροπρόθεσμη εμπιστοσύνη και διαφοροποίηση. Αυτή η εξισορρόπηση θα γίνει ακόμη πιο εύθραυστη τα επόμενα χρόνια. Η Ουλάν Μπατόρ πρέπει να βρει τρόπους να διατηρήσει την οικονομία της σε ακμή, διασφαλίζοντας παράλληλα την ανεξαρτησία της. Για την Ινδία, η ευκαιρία έγκειται στο να δείξει ότι μπορεί να είναι ένας αξιόπιστος εταίρος για μια χώρα που βρίσκεται στο σταυροδρόμι της Ευρασίας.

www.bankingnews.gr